Wil je groeien als persoon en zo meer uit het leven halen? Dan is het raadzaam om gericht te (leren) reflecteren op je eigen gedrag. Je staat dan stil en kijkt zo objectief mogelijk naar wat je doet en gedaan hebt. Hierbij kijk je zowel naar wat goed gaat als wat er anders zou kunnen. Om je vervolgens af te vragen of je blij bent met het resultaat. Dit proces noemen we ook wel zelfreflectie.

Dit blog legt uit hoe ondersteunend en noodzakelijk zelfreflectie is voor je persoonlijke groei. Echter met alleen weten hoe zelfreflectie werkt, ben je er niet. Je moet er ook gericht mee aan de slag. Wil je echt investeren in jezelf en praktisch met zelfreflectie en je eigen ontwikkeling aan de slag? Dan is onze cursus Persoonlijk leiderschap en zelfvertrouwen misschien wel wat voor je. Hierbij staan we uitgebreid stil bij wat je kan leren door positief kritisch naar je eigen gedrag te kijken. Klik hieronder voor meer info.

Wat is zelfreflectie nu precies?

Bij zelfreflectie kijk je zo zuiver en objectief mogelijk naar je eigen gedrag. Hierbij vraag je je af of je nog steeds blij bent met wat die persoon doet. Zo ja, ga je lekker door. Echter wanneer dat niet zo is, ontstaat er een wens om dat te veranderen. Dit komt omdat je jezelf realiseert dat je niet meer blij bent met het gedrag van je spiegelbeeld. Daarom is zelfreflectie voor ons hét instrument voor persoonlijke groei.

Wat mij betreft gaat zelfreflectie vooral over terugkijken, evalueren, leren en jezelf blijven ontwikkelen. Maar ook over genieten van wat je doet, confronteren en je kwetsbaar opstellen. Immers het is soms best spannend om naar je eigen handelen te kijken en je patronen te ontdekken. Om deze vervolgens af te zetten tegen je waarden en overtuigingen. Met name omdat je weet dat je daarbij ook vaak tegen je eigen opgebouwde verdedigingsmechanismen aanloopt.

Daarom is het ook handig om gebruik te maken van hulpmiddelen als een reflectiemodel of een reflectieverslag. Ze zorgen ervoor dat alle punten die aan de orde moeten komen bij een reflectie, zowel de positieve als de ontwikkelpunten, daadwerkelijk voorbij komen. Ook is het handig om de stappen die tijdens het coachen gezet worden in de gaten te houden. Ook zij geven richting aan je zelfreflectie.

Zelfreflectie, persoonlijke groei en persoonlijk leiderschap

Zelfreflectie is hét instrument om kritisch te kijken naar wat je allemaal ‘overkomt’. Als iets pijnlijk is of je niet gelegen komt, ben je vaak geneigd om de oorzaak buiten jezelf te leggen. Soms is dat terecht (aan sommige dingen kan je echt niets doen) echter heel vaak heb je daar zelf ook een part in. Dan ligt iets wel in je eigen cirkel van invloed en heb je het zélf in de hand.

De uitdaging is dan om te onderzoeken wat je zelf proactief kan doen en niet in de verleidelijke slachtofferrol van de dramadriehoek te vallen, want dan blijft alles bij het oude. En helaas als je niet leert van wat je te leren hebt, dan blijft je’ overkomen’ wat je steeds overkomt. Bij persoonlijk leiderschap neem jij het heft in eigen hand. Je weet wat je wilt en gaat daar ook voor. Daarbij gebruik je zelfreflectie om te groeien en de doelen te bereiken die bij je passen.

Zelfreflectie is je bewust worden van zowel je talenten als je ontwikkelpunten! Het is de basis van leren!

Ondersteuning bij zelfreflectie door het volgen van een training?

Gezien het belang van goede zelfreflectie voor je persoonlijke groei, hebben wij zowel een 4 daagse training persoonlijk leiderschap en zelfvertrouwen als een eendaagse cursus zelfreflectie ontwikkeld. We leren je daar concreet om beter te reflecteren zodat je zowel je valkuilen maar zeker ook je mogelijkheden ziet. Want ook voor je talenten kan je zelf blind zijn. Met als doel dat je kan leren van je eigen ervaringen.

Coachen en zelfreflectie

Coachen is niets anders dan iemand helpen bij zijn zelfreflectie. Zeker als het gaat om zichzelf herhalende patronen waar je last van hebt en die je op de een of andere wijze niet omgedraaid krijgt. Een goede coach maakt contact, gaat mee in iemands beleving en stelt vragen waardoor hij het gedrag van de ander weerspiegelt. De coach laat je zonder oordeel en met respect ontdekken wat je aandeel is in wat je steeds ‘overkomt’ (zelfreflectie). Hij stimuleert je om zelf te ontdekken hoe dat voor je is, wat je eventueel anders zou kunnen doen en moedigt je aan om daadwerkelijk in beweging te komen. Kortom een goede coach is een grote reflecterende spiegel en het ultieme instrument om gericht met zelfreflectie aan de slag te gaan.

Als dit je aanspreekt is het bij ons ook mogelijk om individuele begeleiding te krijgen in de vorm van een coachtraject. We kijken dan met je mee en nodigen je doormiddel van het stellen van vragen uit om te zien wat je nodig hebt om verder te komen.

Petri Elemans

In onderstaand blog vertel ik mijn verhaal en leg uit wat zelfreflectie is. Ga vervolgens in op de valkuilen, geef tips en geef een set met zelfreflectievragen weg wat je zelf kan doen om beter te reflecteren.

Zelfreflectie is voor mij dé sleutel voor mijn persoonlijke groei geweest. Ik zie het ook als een vaardigheid die je kan leren door er vooral concreet mee aan de slag te gaan!.

1. De betekenis van zelfreflectie. Mijn verhaal!

Het begon allemaal zo’n 28 jaar geleden. Ik stond op een kruispunt in mijn leven. Ik was net afgestudeerd, had mijn eerste baan, een relatie en ik begon mijzelf af te vragen …. is dit het nou? Mijn eerste baan was een pittige klus, de lat lag erg hoog. Ik was een groen blaadje dat net kwam kijken en ik was in een voor mij onbekende wereld gestapt. Er werd veel van mij verwacht en de werkomgeving voelde voor mij erg onveilig. Ik ging met mezelf in gesprek en probeerde naar mezelf te kijken.

Achteraf bleek dat zelfreflectie te heten. Zelf reflectie is vanaf een afstand zo objectief mogelijk kijken naar jezelf. Toen ik dat deed kwam ik tot de conclusie dat ik het gevoel had alleen te staan in een voor mij nieuwe wereld. En ik merkte dat de persoon die ik was niet meer paste bij de persoon die ik wilde zijn. Dat was best heftig maar hierdoor kreeg ik de behoefte om mezelf verder te ontwikkelen en uit de beschermde wereld te stappen waar ik als jongste dochter ben opgegroeid. Ook wilde ik me als het spannend werd, niet meer verschuilen achter de man waar ik vanaf mijn 18^e een serieuze relatie mee had. Dit paste niet meer in mijn leven, ik wilde mijn vleugels uitslaan en verder.

Wat is het nut van zelfreflectie?

Het nut van zelfreflectie is dat je een goed beeld van jezelf krijgt. Je weet wat je kan en wat je nog zou kunnen ontwikkelen. Ik merkte dat zelfreflectie uiteindelijk goed was voor mijn zelfvertrouwen. Mijn bewustwording is in die periode enorm toegenomen. Het meeste dat ik in deze periode heb geleerd, is verantwoordelijkheid nemen voor mijn eigen gedrag. Ik werd assertiever en laste regelmatig momenten van bezinning in om te kijken hoe het me af ging. Deze momenten van zelfreflectie hebben er toe geleid dat ik persoonlijk effectiever werd en dat mijn zelfvertrouwen groeide. Achteraf bezien heb ik die vier jaar dat het duurde heel veel geleerd en ben enorm gegroeid.

Echter deze periode was niet altijd leuk, ik kende hoogte- en dieptepunten. Maar als ik nu terug kijk op die periode had ik het zeker niet willen missen. Het heeft mij als mens enorm verrijkt en gebracht waar ik nu sta en daar ben ik blij om. Ook ben ik als mens een stuk authentieker geworden. Ik heb geleerd om keuzes te maken die bij me passen. Dat was voor mij een duidelijk bewijs van het nut van zelfreflectie. Terugkijkend was dat de eerste keer dat ik persoonlijk leiderschap toonde. Wil je meer hierover weten lees dan onze bijdrage over persoonlijk leiderschap is keuzes maken.

Bij zelfreflectie hoort keuzes maken en verantwoordelijkheid nemen voor je eigen proces.

De eerste grote stap die ik genomen heb, is het verbreken van mijn relatie. Dit was een pijnlijke beslissing. Toch voelde ik dat dit absoluut nodig was om verder te komen. In de periode die volgde ben ik voor het eerst echt geconfronteerd met mezelf en vroeg me regelmatig af: Wat wil ik? Wat kan ik en Wie ben ik nu eigenlijk? Grote vragen waar ik niet direct een antwoord op had. Gelukkig kon ik in die periode als ik er alleen niet uitkwam terecht bij enkele goede vrienden en een professionele coach voor de noodzakelijke morele en professionele ondersteuning. Zo’n traject is niet niets.

2. Wat is zelfreflectie?

Wat is zelfreflectie voor mij? Voor mij is zelfreflectie dé motor van mijn persoonlijke groei en een krachtige manier om te leren, te veranderen en daardoor beter te presteren. Door te reflecteren op mijn gedrag kijk ik kritisch terug hoe ik iets heb gedaan en wat mijn aandeel was in het geheel. Hiermee ontdek ik wat ik nog kan leren. Op deze wijze krijg ik zicht op wat ik doe en wat het effect daarvan is. Zodat ik kan bepalen of ik het een volgende keer anders kan of wil doen.

Waarom is zelfreflectie belangrijk?

Zelfreflectie is belangrijk omdat je zo bewust investeert in je eigen persoonlijke ontwikkeling. Je neemt de tijd om stil te staan bij wat je doet en wat het je oplevert. Je kijkt als het ware in de spiegel naar je eigen gedrag. Door kritisch te kijken en te reflecteren op jezelf, leer je van je eigen gedrag. Je kijkt wat goed ging en wat nog verbeterd kan worden en maakt zo stappen in je persoonlijke ontwikkeling. Je geeft jezelf tips voor je persoonlijke groei. Kortom het is een gerichte investering in je persoonlijke ontwikkeling.

Zelfreflectie: Hoe doe je dat?

Zelfreflectie nodigt je uit om vanaf een afstand zo objectief mogelijk, kritisch en ook met mededogen naar je eigen gedrag te kijken. Je analyseert in feite van een afstand je eigen fysieke en mentale processen. Je ontdekt je eigen patronen omdat je ziet wat je in bepaalde situaties steeds geneigd bent om te doen. Door er zo naar te kijken probeer je je eigen gedrag te begrijpen en ontdek je handvatten om het te kunnen beheersen. Aan het eind van dit blog geven we je tips voor zelfreflectie.

Waarom is zelfreflectie zo moeilijk?

Zelfreflectie is moeilijk omdat het lastige is om objectief kritisch naar je eigen overtuigingen en waarden te kijken. Deze heb je in de loop van je leven opgebouwd, geven je houvast en sturen voor een groot gedeelte je gedrag. Ze zijn als het ware je eigen ‘waarheden’. Daarom is het zo belangrijk om van een afstand te kijken naar wat je doet en op zoek te gaan naar de overtuigingen die dit gedrag ‘aansturen’. De dooddoener is: Zo ben ik nu eenmaal en weg kijken. Echter dat werkt niet als je wil leren van wat je altijd ‘zomaar’ overkomt.

Dus daag jezelf uit en probeer die overtuigingen opnieuw te beoordelen. Passen ze nog bij je, helpen ze je of vormen ze een hindernis voor je persoonlijke ontwikkeling. Zelfreflectie helpt je vooral om jezelf af te vragen wat je écht wilt in het leven en wat het is dat je gelukkig maakt.

Wat is zelfreflectie in essentie?

• De essentie van zelfreflectie is reflecteren op je eigen handelen, en dat zo objectief mogelijk, met als doel daarvan te willen leren.
• Door middel van een vastgestelde methodiek neem je hoe je functioneert onder de loep. Hierbij kijk je zowel naar je gedachten, je acties, je gevoelens, en de effecten daarvan.
• Door regelmatig te reflecteren op je eigen handelen (en daar ook acties aan te koppelen om deze vervolgens te evalueren!) ben je in staat om jezelf te ontwikkelen. Hierdoor wordt je gedrag effectiever en bereik je gemakkelijker de doelen die je jezelf stelt!
• Het toepassen van zelfreflectie is een vaardigheid. Een vaardigheid betekent dat je reflecteren op jezelf kan leren.
• Wanneer je regelmatig reflecteert op jezelf ontdek je zowel waar je van nature goed in bent en ontdek je ook de punten waar je jezelf nog op wil ontwikkelen. Kortom je neemt de verantwoordelijkheid voor je persoonlijke groei.
• Zelf reflectie is een vorm van leren waarbij het gaat over jou en over niemand anders!

Zelfreflexie of zelf reflectie of zelfreflectie. Hoe schrijf je dat?

We merken dat het nog wel eens anders geschreven wordt. Agnes Oostveen van “Ik leer anders”, gespecialiseerd in hoe beelddenkers leren, zou het zo zeggen: “Zelfreflexie zo schrijven zou ook kunnen, echter daar krijg je op school helaas geen punten voor.” Echter hoe je zelfreflexie ook schrijft, het is een onmisbaar onderdeel van ieder leerproces. Immers hoe preciezer je kijkt naar het resultaat van je handelen hoe beter je weet wat wel en niet werkt en handig is om de volgende keer te doen.

2.1 Wanneer kun je zelfreflectie toepassen?

Zelfreflectie kan je toepassen op verschillende manieren. Bij zelfreflectie denken de meeste mensen in eerste instantie vaak aan terugkijken. Hoe is het geweest en wat kan ik er van leren. Dat is de meest voorkomende vorm. Echter reflecteren kan ook op iets dat in de toekomst gaat spelen of op iets dat in het heden speelt. Dit betekent dat je eigenlijk altijd op iets kan reflecteren.

Te weten:

2.1.1 Reflecteren vóór een gebeurtenis.

Bij reflecteren voor een gebeurtenis reflecteer je hoe je kan – en zal – reageren in een bepaalde situatie in de (nabije) toekomst. Je maakt als het ware een ‘filmpje’ in je hoofd en bedenkt mogelijke situaties en kijkt uitdrukkelijk naar jouw rol daarin. Hoe beter je de situatie kent hoe waardevoller de reflectie kan zijn.

2.1.2 Reflecteren tijdens een gebeurtenis.

Reflecteren tijdens een gebeurtenis vraagt enige vaardigheid. Je zet in je hoofd de situatie even ‘stil’ en stijgt boven de situatie uit. Vanuit een ander perspectief (metapositie) kijk je naar de situatie en naar je eigen rol. Deze methodiek kun je toepassen als het niet loopt zoals je wil. Op deze manier kun je helderheid krijgen wat er nu gebeurt om vervolgens jouw gedrag in deze situatie te veranderen.

De tip is om dat in samenspraak met je gesprekspartner te doen, als een gesprek niet loopt. Wanneer beide partijen bereid zijn om te kijken naar hun eigen aandeel én de wil hebben om het anders te doen dan levert dat geheid verrassende resultaten op. Met name omdat communicatie vaak bestaat uit een opeenstapeling van misverstanden door vooral aannames, is dit een prima wijze om gesprekken die niet lopen opnieuw te starten.

2.1.3 Reflecteren ná een gebeurtenis

Reflecteren na een gebeurtenis is de meest voorkomende vorm van zelfreflectie. Hierin heb je de tijd en de rust om zo objectief mogelijk terug te kijken wat er gebeurd is. Zo kun je onderzoeken hoe je het de volgende keer beter kunt doen. Helpend voor mij is dat ik me altijd realiseer dat hoe goed en zuiver ik ook ben, Ik het bijna altijd beter kan doen. Ik ben pas klaar als mijn leven er op zit.

2.2 Jong geleerd, oud gedaan!

Dit geldt ook voor zelfreflectie. Dus ouders en leerkrachten die dit lezen, vraag regelmatig aan kinderen waarom ze iets doen of voelen, en wat zij denken dat de effecten ervan zijn. Later zullen ze je dankbaar zijn dat je hen zelfreflectie hebt geleerd. Hier hebben ze hun hele leven wat aan.

3. Wat zijn goede reflectievragen voor zelfreflectie?

Goede reflectievragen dagen je uit om kritisch naar jezelf te kijken én prikkelen je om in actie te komen. Ze inspireren je en geven richting. Daarbij is het belangrijk om de juiste vragen aan elkaar te koppelen. Goede reflectievragen gaan in eerste instantie altijd uit van een positieve invalshoek. Want daar haal je altijd energie uit. Dus begin altijd met wat al goed gaat en kijk van daaruit wat je zo concreet mogelijk nog beter zou kunnen.

Het gaat te ver om in deze bijdrage alle ins en outs van vragen voor zelfreflectie en met name de verschillende soorten en combinaties van reflectievragen te beschrijven. Dus wil je meer weten? Vraag dan hieronder onze gratis set met reflectievragen met meer uitleg aan. Of kom naar onze cursus zelfreflectie. In onze eendaagse cursus reiken we je een concrete praktische methodiek aan voor zelfreflectie. Hierdoor leer je systematisch, beter en objectiever kijken. Hierdoor weet je eerder wat je zelf kan doen om de volgende keer een beter resultaat te bereiken.

3.1 Wat maakt een reflectievraag een goede reflectievraag?

Goede reflectievragen zijn vaak aan elkaar gekoppeld en volgen elkaar op. Zo is er geen hier en nu, zonder een verleden en verwachtingen voor een toekomst. En zo zijn er niet alleen maar feiten maar spelen gevoelens en behoeften ook altijd een rol. De kern van een goede reflectievraag is dat je bij het reflecteren pendelt tussen kijken vanaf afstand (gedissocieerd) en kijken vanuit betrokkenheid (geassocieerd). Goede reflectievragen die elkaar logisch opvolgen helpen je daarbij. Let op! Goede reflectievragen zijn bijna altijd open vragen.

3.2 Reflectievragen gerelateerd aan tijd.

Dat zijn reflectievragen die betrekking hebben op vroeger, nu en de toekomst. De start is vaak het hier en nu. Van daaruit kijk je vooruit (hoe denk je dat de toekomst er uit gaat zien) en kijkt terug naar het verleden, wat kun je leren van je eerdere ervaringen. Dat kunnen zowel eerdere positieve ervaringen zijn maar ook zaken die je juist niet meer wil.

Dan gaat het om reflectievragen als:

• Wat wil je bereiken?
• Waar sta je nu?
• Wat heb je eerder gedaan?

3.3 Reflectievragen op Hoofd-, hart- en buikniveau

De ingang voor een goede reflectie is het systematisch beantwoorden van goede reflectievragen. Hoe concreter je de situatie maakt, hoe beter je kunt reflecteren en leren. Bij deze vragen gaat het zówel om wat er precies is gebeurd, als ook wat dat met je doet. Voor een goede reflectie is het echter essentieel dat je eerst alle benodigde informatie ophaalt. Hoe concreter het plaatje, hoe meer je ervan kunt leren. Alleen maar feiten of alleen maar emotie geeft onvoldoende inzicht.

Goede reflectievragen vormen altijd een setje dat samen een compleet plaatje vormt. De vragen die gesteld moeten worden, worden gesteld. Dus reflectievragen die alléén op zoek gaan naar de feiten geven onvoldoende input voor een goede zelfreflectie. Maar ook vragen die alléén naar het gevoel of de daar onderliggende behoefte vragen zonder daadwerkelijk op zoek te gaan naar het complete plaatje voldoen niet.

Voor een onderbouwd inzicht is het daarom belangrijk dat je zowel objectief vanaf een afstand een ‘plaatje’ maakt van de feiten en wie wat deed. Als dat je contact maakt met je gevoel door je af te vragen wat het met je doet. Om je vervolgens af te vragen of dit nu is dat je graag zou willen. De valkuil is dat je te snel op basis van onvoldoende informatie gaat reflecteren. Het gevolg hiervan is dat je op grond van dat onvolledig plaatje foute gevolgtrekkingen maakt en dat is jammer.

3.3.1 Voorbeelden van vragen voor zelfreflectie als het gaat om feiten (Hoofd):

Dat zijn de wie, wat, waar, wanneer en hoe vragen. De kunst is om met die vragen een zo compleet mogelijk, objectief beeld te vormen dat maar voor een uitleg vatbaar is. Maak in je hoofd een zo volledig mogelijk ‘filmpje’ wat er precies, wanneer, gebeurde. Hoe meer details hoe scherper je beeld. Ga op zoek naar de feiten. Maak het zo objectief mogelijk.

3.3.2 Voorbeelden van reflectievragen als het gaat om gevoelens (Hart):

• Was je geprikkeld of juist blij, opgelucht, verdrietig , etc.
• Wat voelde je precies en waar in je lijf? Heb je dat gevoel wel eens vaker?
• Wat deed het met je?

“Het hart ziet vaak helderder dan het verstand” (Boeddha)

3.3.3 Voorbeeld van vragen voor zelfreflectie als het gaat om behoeften (Buik)

• Wat zou je het allerliefste willen?
• Welke verlangen/welke behoefte wordt dan ingevuld?
• Wat zegt je buikgevoel? Voelt het goed voor je?

4. Een reflectiemodel of reflectieverslag als hulpmiddel

Het gebruik van een reflectiemodel of het maken van een reflectieverslag helpt bij zelfreflectie. Zowel het volgen van een reflectiemodel als het maken van een reflectieverslag zorgen ervoor dat je uitgenodigd wordt om de vragen die er toe doen te beantwoorden.

De kracht van reflectiemodellen.

De kracht van reflectiemodellen is dat het beproefde methodes zijn. In ons blog: Welk reflectiemodel is het beste? geven we nadere uitleg over het werken met een reflectiemodel. We gaan in op 3 verschillende reflectiemodellen te weten; Het STARR reflectiemodel, het model van Korthagen en ons eigen HEEL model dat ook als reflectiemodel prima te gebruiken is. Ons pleidooi is dat je kijkt naar de situatie en je behoefte en dan het reflectiemodel inzet dat op dat moment het meest geschikt is. In onze ogen is het HEEL model als reflectiemodel het meest vergaand omdat het verder bouwt op het STARR reflectiemodel en het reflectiemodel van Korthagen. Hieronder een korte uitleg van het HEEL model.

Het nut van het maken van een reflectieverslag

De kracht en het nut van het maken van een reflectieverslag is dat je op een andere wijze nogmaals terugkijkt op wat er gebeurd is. Als hulpmiddel zijn er verschillende formats beschikbaar, gebaseerd op de eerder vermelde reflectiemethoden. Als je onze weggever met reflectievragen aanvraagt, krijg je ook een link naar een format voor een reflectieverslag. Hierin staan de vragen van de verschillende methodes vermeld. Weet ook dat je, doordat je een verslag schrijft, je als het ware gedwongen wordt om alles nog een keer te herbeleven en goed te omschrijven. Alleen al het maken van een verslag is daarom altijd van toegevoegde waarde. Zowel omdat het door het herbeleven meer blijvende impact heeft. Als door het feit dat je nu door de vragen van het format gestimuleerd wordt om vanaf meerdere invalshoeken te kijken.

5. Zelfreflectie en je innerlijke criticus

Om goed te kunnen reflecteren is het belangrijk dat je weloverwogen kunt kijken naar wat er speelt. Dat is soms best een hele klus en is meer dan simpelweg de feiten op een rijtje zetten. Immers we zijn als mensen veel complexer dan alleen een optelsom van feiten. Wanneer we gaan reflecteren komt er van alles op gang. We herbeleven in feite de gebeurtenis. Bij de feiten voegen we onze gevoelens en ervaringen en kleuren deze onbewust in hoe we het beleefd hebben. Kortom we geven er ongemerkt onze eigen draai aan en het wordt onze waarheid. In dit proces komt ook onze innerlijke criticus langs. Dat interne stemmetje dat ons steeds wat influistert.

Wat doet de innerlijke criticus?

De innerlijke criticus geeft commentaar op je eigen gedachten en plopt vooral op als je iets bedenkt dat nieuw en spannend is, zoals zelfreflectie. Hij zegt dan dingen als: “Zou je dat wel doen? Weet je het zeker? Of Kun je dat wel?”, etc.. Je hoort hem trouwens ook als iets niet helemaal goed gaat en dan zegt hij dingen als: “Zie nu wel, dat is niets voor je” of  Waarom zou je dat doen? Je hebt het toch goed.” Kortom het is als je wil reflecteren geen helpend stemmetje.

Negeren van je innerlijke criticus werkt niet!

Echter gewoon doorgaan en er niet naar luisteren is ook lastig. Belangrijk is dat je weet dat je innerlijke criticus regelmatig verschijnt wanneer je bezig bent met zelfreflectie en je persoonlijke ontwikkeling vooral als je iets wilt gaan doen dat nieuw is voor je. Echter laat je hierdoor niet afhouden van wat je wilt doen en realiseer je dat er ook een positieve intentie in zit. Uit ervaring weet ik dat het best lastig is om daar goed mee om te gaan. Wil je tips lees dan ook mijn bijdrage over hoe je je innerlijke criticus tot je bondgenoot kan maken.

6. Zelfreflectie, wat brengt het je?

Het ontwikkelen van een goede mate van zelfreflectie is iets waar je dagelijks moeite voor moet doen. De eerder genoemde vragen voor zelfreflectie kunnen je daarbij helpen. Zoals gezegd neem ik iedere dag een paar minuten om terug te kijken op mijn eigen handelen en het effect daarvan. Ik kijk terug, probeer ervan te leren en waak ervoor om uit het oordeel te blijven. Als je dat niet doet, bestaat het gevaar dat je gaat malen.

Wanneer je dat gericht en met aandacht doet, kan je in een korte tijd veel leren. Dan brengt zelfreflectie je heel veel. Reflecteren op jezelf maakt je immers heel bewust van wat je, hoe doet. Dit maakt aan de ene kant dat je ook meer kan genieten van je successen, waar je normaal niet zo bij stil staat. Dit motiveert enorm. Aan de andere kant leer je juist ook van de dingen die minder goed gingen.

Door gericht met zelfreflectie bezig te zijn ben je:

• je ervan bewust dat het leven een continu proces van leren is. Je monitort je persoonlijke ontwikkelpunten en hierdoor weet je hoe je er voor staat. Zodat je elke dag uit kunt groeien tot een beter mens.
• in staat om een gezonde en nuttige interne dialoog tot stand te brengen waarmee je zowel je sterke punten als je tekortkomingen, fouten, onzekerheden en onbehagen kan ontdekken.
• beter in staat om je impulsen te beheersen.
• bezig met jouw persoonlijke ontwikkelpunten en jouw persoonlijke groei. Je toont leiderschap en hierdoor zal je persoonlijke effectiviteit omhoog gaan en doe je steeds meer de dingen die echt bij je passen.

7. Blokkades voor zelfreflectie.

7.1 Ik vind het te confronterend!

Wees niet bang. Zelfreflectie is gewoon kijken naar jezelf zonder oordeel. Niets meer en niets minder en dat terugkijken hoort bij ieder leerproces en feitelijk doen we dat al ons hele leven. Zo hebben we ook lopen en fietsen onder de knie gekregen. Wat deed je, wat was het effect en hoe voelde het? Dat zijn de basisvragen. Helpend hierbij is dat je probeert te accepteren dat je op dit moment bent wie je bent en dat dit goed is en dat je bezig bent om te kijken wat nog beter kan.

De volgende vraag is dan dus wat zou je de volgende keer zelf anders willen doen en hoe zit dat eruit? Deze vragen zijn best gemakkelijk te stellen echter het beantwoorden is soms niet zo eenvoudig. Dit komt omdat het niet leuk is doordat het je confronteert met de dingen die je (nog) niet zo goed kan. Echter zie daar ook de humor van in. Niemand is perfect en net als ieder ander val ook ik nog regelmatig in dezelfde valkuil. Ik probeer mezelf dan niet te veroordelen maar te glimlachen en neem me voor om het de volgende keer beter te doen.

7.2 Ik weet niet precies hoe ik dat moet doen!

Goede zelfreflectie lijkt in het begin best complex maar is wel gemakkelijk te leren. Het gaat er om dat je altijd volgens een vaste beproefde methodiek op zoek gaat naar wat je anders zou kunnen doen. Echter dat is wel iets dat je met aandacht moet doen. Niet iedereen kan zo maar vanuit het niets reflecteren op zijn eigen handelen en voor zichzelf systematisch op een rijtje zetten wat er wel/niet goed ging en waarom. Goede zelfreflectie en zeker reflectie op wat complexere zaken is een vaardigheid die je ook met vallen en opstaan verder kan ontwikkelen. Het gaat zowel om het stellen van de juiste vragen, de volgorde van de vragen en het objectief zonder oordeel kijken naar jouw aandeel. Als je hierin geïnteresseerd bent kun je ook eens bij onze cursus zelfreflectie kijken.

7.3 Ik heb geen tijd om te reflecteren!

In ons veelal drukke bestaan slokt de waan van de dag met agenda’s, sociale media, actielijstjes en iedereen die van alles aan ons vraagt, ons op. Spontane momenten van bezinning zijn derhalve schaars. Dat betekent dat je ze tegenwoordig zelf in moet plannen, anders komt er van reflecteren op je eigen handelen weinig terecht, al vind je het nog zo belangrijk. Je hebt er simpelweg de rust en ruimte niet voor. Daarom is de tip om er bewust voor te kiezen en op een vast moment van de dag te reflecteren. Reflecteer op je dag, je bezigheden, je gedrag, het resultaat en wat dat bij jou én anderen op riep.

Dus plan reflecteren in je agenda! Zet je over je schroom heen en ga er methodisch mee aan de slag. Stel het niet steeds uit want dan kom je niet veel verder. En weet dat hoe langer het duurt dat je ergens op terugkijkt hoe groter de kans is dat je niet alles meer helder voor ogen kan krijgen. Weet dat iedereen persoonlijke ontwikkelpunten heeft en dat niemand perfect is. Als je je hier overheen zet en denkt in termen van leren, zou het je juist kunnen helpen. Probeer er ook de humor van in te zien en realiseer je dat niet alles in een keer lukt. Degenen die persoonlijke groei hoog in het vaandel hebben staan, zullen eerder geneigd zijn zelfreflectie systematisch toe te passen. Wil je dit ook? Probeer het dan bewust in te bouwen.

8. Zelfreflectie en blinde vlekken.

Blinde vlekken voorkomen dat je ziet wat gezien moet worden! Iedereen heeft blinde vlekken. Een blinde vlek als het gaat om zelfreflectie is dat je op de een of andere wijze jouw aandeel in wat er gebeurt niet helder ziet. Deze blinde vlek zorgt ervoor dat je jouw aandeel niet kunt veranderen en maakt zich vaak kenbaar dat iets zich steeds herhaalt. Het gevolg is dat je steeds in soortgelijke situaties belandt als bijvoorbeeld lastige leidinggevenden of lastig buren of steeds dezelfde soort pech. Kortom de oorzaak ligt altijd buiten jezelf en jij bent steeds slachtoffer van de situatie. Als dat het geval is. Neem dan maar aan dat er sprake is van een blinde vlek.

Vraag hulp bij zelfreflectie! Vier ogen zien meer dan twee!

Het beste dat je dan kan doen is op zoek gaan naar anderen die je hierbij kunnen helpen. Anderen zien, omdat het henzelf niet aangaat, vaak objectiever wat er aan de hand is dan jijzelf. Dus vraag om feedback! Dat is misschien wel wat eng en confronterend maar het geeft vaak verrassende inzichten. Zowel op wat je nog te leren hebt als waar je al ‘moeiteloos briljant’ in bent

Weet wel dat een blinde vlek vaak een kwetsbaar iets verbergt dat je zelf niet graag ziet. Dus als je hulp vraagt, moet je wel bereid zijn om je kwetsbaar op te stellen. Stel je open en vraag anderen naar jouw aandeel te kijken. Probeer er objectief zonder een oordeel naar te luisteren. Wie weet leer je er van.  Als het je niet lukt kun je ook professionele hulp van een coach inschakelen die met je mee kan kijken.

Maak gebruik van een reflectiemodel!

Ook gebruik maken van een reflectiemethode of reflectiemodel kan helpend zijn omdat de methodiek zo is bedacht dat alle vragen die relevant zijn daar aan de orde komen. Dus vertrouw op de methode en geef antwoord op de vragen die daar gesteld worden. Vaak geeft dat ook al inzicht. Echter ook hier is hulp van een ander meestal ook van toegevoegde waarde omdat we toch vaak geneigd zijn onze pijnlijke plekken te vermijden.

9. Welke excuses gebruiken we vaak om niet te reflecteren?

Er zijn vier attitudes die zelfreflectie blokkeren. De attitude van: :

9.1. “Ik kan er toch niks aan doen.”

Dit is wat ik ben…“ zo ben ik nu eenmaal” . Deze attitude houdt zich bezig met een realiteit die een illusie is. Ieder mens kan veranderen, jij ook. Hiervoor moet je wel kritisch en eerlijk durven te zijn naar jezelf. De ander is alleen maar de spiegel.

9.2. “Het ligt niet bij mij.”

De attitude dat de fout bij de ander ligt, geeft een doodlopende weg aan. Bij zelfverbetering geldt hetzelfde als bij een andere activiteit, bijvoorbeeld het leren van een taal. Je wordt niet beter wanneer je de fouten van je leraar aanwijst. Ook kun je je leraar zeker niet veranderen. Het enige dat je kunt doen is je eigen gedrag veranderen en ervoor zorgen dat jijzelf de taal beter leert. Het is best moeilijk om eerlijk naar jezelf te zijn. Het is namelijk zoveel makkelijker om anderen de schuld te geven. Echter het is ook makkelijker om jezelf te vergeven dan anderen. Door streng te zijn op jezelf, door goed te kijken wat je goed en fout doet, word je steeds beter. Ook al ga je maar met kleine stapjes vooruit.

“Een ander kun je niet veranderen. Alleen jezelf. Maar als je echt een ander wil veranderen kijk dan in de spiegel. Ga aan de slag met degene die je dan ziet. Dan heb je de meeste kans van slagen.” (N.N.)

9.3. “Het is niet mijn schuld.” Het ligt buiten mijzelf!

Bij deze attitude ga je er vanuit dat de omstandigheden dit hebben veroorzaakt. Het is vergelijkbaar met het wegkijken van de spiegel. Je denkt niet in de spiegel te hoeven kijken omdat je toch geen controle hebt over je leven. Noem het stom toeval, karma of God. Deze attitude kan gezond zijn, om bijvoorbeeld om te gaan met de grote tragedies in het leven de dood of rampspoed.

Het is ongezond wanneer je hierdoor niet meer in beweging komt. Vooral in stresssituaties zijn we snel geneigd om zaken buiten onszelf te leggen. Om deze attitude te doorbreken, kan de cirkel van invloed van Covey helpend zijn. Deze cirkel van invloed geeft je inzicht in wat je wel en niet zelf in de hand hebt. De uitdaging is om je proactief te richten op wat je wel in de hand hebt. Als je daar je energie in steekt zal je merken dat jouw invloed binnen deze cirkel toeneemt en dat de cirkel ook wat groter wordt.

Het is maar hoe je het bekijkt!

Twee vrienden waren tegelijkertijd naar Schotland op vakantie geweest. De een had een fantastische vakantie gehad. De ander had flink gebaald door het slechte weer. De laatste was door het slechte weer nauwelijks zijn tent uit geweest. Degene die een fantastische vakantie had gehad vertelde enthousiast over het fijne regenpak dat hij daar had gekocht en over de fijne wandelingen die hij gemaakt had met mooie vergezichten en heldere luchten. De ander bleef mopperen over dat het slechte weer zijn vakantie had vergald.

9.4. “Ik wil er niet over nadenken”.

Deze attitude wordt ook wel ‘duikgedrag’ genoemd en is vooral gebaseerd op frustratie. Soms weet je diep van binnen wel wat er aan de hand is, maar ben je bang dat het te pijnlijk is om daar gericht naar te kijken. Maar soms zie je zelf niet wat er aan de hand is en kom je in een soort cirkelredenering terecht die je moedeloos maakt Je krijgt dan het gevoel dat je, hoe goed je je best ook doet, er zelf niet uit kunt komen. Je kan deze impasse overwinnen door tijdelijk aan een ander te vragen om op jouw gedrag te reflecteren. Dit kan voor, tijdens of na een gebeurtenis zijn.

Vraag voor je zelfvertrouwen eerst aan die persoon wat je deed,. Maak dat zo feitelijk mogelijk en vraag door. Een ander ziet vaak andere dingen dan jij. Vraag vervolgens wat positief was en wat minder positief was. Leer van beiden! Indien het antwoord is dat je wel wat meer empathisch mag zijn, vraag dan door, en vraag hoe je dat het beste kan doen. Andere mensen kunnen prima dienst doen als spiegel. Zeker door je op je blinde vlekken te wijzen.

Herken je deze blokkades? Het is goed om bekend te zijn met deze vier blokkades want daaruit kun je de wijsheid en kracht krijgen om jezelf te verbeteren. En pas door wijsheid en kracht toe te passen, kom je waar je wil zijn.

10. Tips voor zelfreflectie: Wat moet je precies doen?

Met deze tips voor zelfreflectie krijg je handvatten om te leren van wat je allemaal ‘overkomt’. Bij leren gaat het erom dat je je eigen vaste patronen die je niet verder helpen, leert te herkennen én daarmee aan de slag gaat. Om vervolgens zo te ontdekken wat je ook anders zou kunnen doen. Je doorloopt als het ware de cirkel van leren door het HEELmodel te doorlopen.

Het lastige bij zelfreflectie is dat we allemaal wel blinde vlekken hebben voor onze eigen valkuilen. Met behulp van de tips ontdek je vaker wat je precies doet. Zodat je het de volgende keer anders kan doen.

Zelfreflectie leer je door ermee aan de slag te gaan!

Weet dat je met het alleen lezen van de tips voor zelfreflectie er nog niet bent. Je moet er ook iets mee gaan doen. Dus wanneer je er werkelijk mee aan de slag wil en het lukt je niet om zelf de tips voor zelfreflectie te gaan toepassen, kijk dan eens naar onderstaande training. We gaan in een veilige setting (kleine groep) praktische aan de slag met ‘reflecteren’. Hierdoor leer je in een dag positief kritisch naar je eigen gedrag te kijken en ontdek je wat je al goed doet en wat je anders zou kunnen doen. Volgens anderen die je voorgingen een hele waardevolle investering in je persoonlijke ontwikkeling. Klik hieronder voor meer info. Leer zelf te reflecteren! klik hier voor meer info over onze cursus zelfreflectie.

De tips voor zelfreflectie: Wat moet je precies doen?

Wanneer je jezelf wil blijven ontwikkelen is het noodzakelijk dat je regelmatig eens kritisch naar je eigen gedrag kijkt. Wat gaat al goed en wat zou nog beter kunnen? Ben je tevreden met hoe het gaat en waar je nu staat?  Of heb je nog wat te leren? Wij denken dat je nooit uitgeleerd bent en dat er altijd wel wat te leren valt. Dus ga aan de slag met onderstaande tips voor zelfreflectie!

Het zijn eigenlijk tips voor persoonlijke groei die je handvatten geven om het voortaan anders te gaan doen als iets je nog niet bevalt. Zie het regelmatig bewust reflecteren als een avontuur, ga op pad en neem je humor mee als je naar jezelf kijkt. Geniet onderweg ook van de reis. Realiseer je ook dat je sommige dingen wat gemakkelijker onder de knie krijgt dan andere.

De bonustip: Wees mild voor jezelf!

Het dansje

Mijn HEEL partner Ad doet op zijn sportavond elke keer een dansje. Als het wat sneller gaat en ingewikkeld wordt, haalt hij voor en achter en links en rechts door elkaar. Waarschijnlijk heeft hij hiervoor geen talent en leert het nooit. Echter hij doet zijn best. Het gaat elke keer ietsjes beter. En de hele groep en vooral hijzelf hebben elke keer weer plezier als hij weer staat te hannesen.

Dus wees als je reflecteert net als Ad zowel kritisch als mild voor jezelf. Accepteer dat je af en toe best wat hardleers bent maar ga gewoon door om uiteindelijk te worden wie je écht wilt zijn. Veel succes met de tips voor zelfreflectie.

1. Maak tijd voor zelfreflectie en gebruik de tips voor zelfreflectie!

Plan regelmatig tijd vrij voor zelfreflectie. Vind ook een plek waar je ongestoord kunt zijn, waar het stil en vredig is en waar je je op je gemak voelt. Gun jezelf de tijd om in de ‘reflecteer stand’ te komen en laat je gedachten de vrije loop. De plek kan voor iedereen anders zijn, voor sommigen zal dit een stille kamer zijn en voor anderen betekent dit een wandeling maken door de natuur of door de stad. Ga aan de slag en ervaar hoe vaak en hoe lang voor jou passend is. Sommigen plannen elke maand voor zichzelf een “heimiddag” in. Petri doet het bijna elke dag een paar minuten en soms wat langer. Begin, evalueer, leer en kijk wat bij jou past.

2. Kies een concrete situatie uit.

Blijf uit algemeenheden en kies altijd een situatie uit die je beter wilt bekijken en waarin jij zelf een belangrijke rol speelde. belangrijk is wel dat jij de sleutelfiguur bent die het verloop kan beïnvloedden. Hoe concreter de situatie hoe beter. Dit zou een gesprek kunnen zijn dat je hebt gehad, een actie die je hebt ondernomen of iets dat gebeurd is en waar je eigenlijk niet zo’n fijn gevoel aan over hebt gehouden. Maar dat kan ook iets zijn dat heel goed verlopen is. Want ook daarvan kun je leren.

3. Onderzoek wat er gebeurde!

Het is best een uitdaging en soms ook heel confronterend om kritisch naar je eigen gedrag te kijken. Het lukt alleen als je echt afstand neemt door jezelf los te maken van de situatie. Bekijk het vanuit de hoek van een derde persoon (De meta positie). Beeld je in dat je vanuit nieuwsgierigheid zonder voorkennis als een buitenaards wezen neerkijkt op wat jij doet in een bepaalde situatie. Haal de situatie zo concreet mogelijk terug en bedenk wat er gebeurde en sta met name stil bij jouw rol in het geheel. Immers anderen kun je niet veranderen. Het gaat om jou. Wat was de situatie? In welke omgeving speelde deze zich af? Wie waren erbij betrokken? Vragen die je kunnen helpen om de situatie weer helder in beeld te krijgen zijn: Wat?, Waar?, Wie?, Wanneer?

Ezelsbruggetje de STARR methode.

STARR staat voor:

• Situatie, Denk aan vragen als; Waar was het? Wie waren erbij? etc.
• Taak, Denk aan vragen als: Wat was jouw taak jouw rol in het geheel? Was iedereen daarvan op de hoogte? Wat moest je precies doen?
• Actie, Denk aan vragen als: Wat deed je precies? Beschrijf zo concreet mogelijk wat je deed.
• Resultaat, Denk aan vragen als: Wat was de uitkomst? Had je die verwacht? Ben je er blij mee? Waarom wel of niet? Etc.
• Reflectie, Denk aan vragen als: Wat ging er goed? Wat had je zélf anders kunnen doen om een beter resultaat te krijgen?

Wil je meer weten hoe je de starr reflectie kan gebruiken voor zelfreflectie lees dan ons blog over de starr methode!

4. Kijk kritisch naar je eigen gedrag

Kijk nu eens nader naar je eigen gedrag in de situatie. Wat deed je? Wat zei je? Hoe voelde je je daarbij? Wat maakte dat je dat deed en zei je wat je zei? Waarom ben je achteraf, toch niet zo of juist wel, tevreden over hoe iets gegaan is? Als je jezelf deze vragen stelt, krijg je vanzelf een dieper inzicht in je sterke en zwakke punten.
Om het systematisch aan te pakken is het handig dat je dingen opschrijft. Noteer je antwoorden zodat je een helder overzicht krijgt. Kijk vooral naar je eigen gedrag. Bedenk dat je alleen jouw aandeel kunt je veranderen. 

5. Reflecteer op je gedrag, bepaal wat je werkelijk wil!

Welk gedrag heb je ‘vertoond’. Word je daar blij van? Of nog belangrijker welk gedrag zou je liever laten zien? Welk gedrag past het beste bij wie je werkelijk bent? En om nog een laag dieper te gaan; welk gedrag werkt uiteindelijk mee aan een groter, hoger doel dat je zou willen bereiken? Stel jezelf eens de vraag wat je doelen in je leven zijn? Weet dat het meeste gedrag dat iemand laat zien altijd geïnspireerd is door een ‘hoger doel’

Maak een lijst met je doelen.

Hierbij gaat om zowel doelen op korte termijn als op lange termijn. Het maakt niet uit hoe belachelijk je denkt dat je gedachte is, voeg het toe aan de lijst. Ja, het kan heel moeilijk zijn om chirurg te worden op je 40-ste. Misschien niet haalbaar op een moeiteloze manier, maar niet onmogelijk.

Deze lijst laat voor een groot deel zien wie je bent en waar je ambities liggen en zegt iets over je authenticiteit. Wie wil je werkelijk zijn? Het is tevens een eenvoudige herinnering dat je nog niet helemaal in een rigide routine bent beland. Je bent niet opgehouden met zoeken naar meer. Je leven is nog geen doodlopende weg.

Als je de lijst hebt, bedenk je waarom deze doelen zo belangrijk voor je zijn. En wat doe je al om je doelen te bereiken en ze eigen te maken? Bedenk bij deze oefening wel dat het doelen en wensen moeten zijn die jij kunt beïnvloedden. Het winnen van de loterij hoort daar helaas niet bij.

“Als je niet gefrustreerd wilt blijven, vermijd het dan om dingen te wensen die niet van jou afhankelijk zijn.”
-Epicteto-

6. Schakel hulp in! Krijg zicht op je eigen blinde vlekken!

Iedereen heeft blinde vlekken. We kijken subjectief door een filter naar ons eigen gedrag en zien onszelf niet zo als anderen ons zien. Dat geldt zowel voor zaken die we niet zo goed kunnen, daar hebben we nogal de neiging om dat te overschatten. Maar ook voor de zaken die we wél goed kunnen (waar we moeiteloos briljant in zijn) die we onderschatten. “Dat is niet zo bijzonder. Dat kan iedereen.”

Hoe meer je weet over jezelf, hoe meer je kan leren. Daarom is het goed om bij zelfreflectie ook de hulp in te roepen van anderen. Ga in gesprek met iemand die jou goed kent en weet wat je doet in bepaalde situaties. Vraag bewust feedback op je eigen gedrag. Belangrijk is wel dat je met elkaar afspreekt dat er kritisch naar je gedrag gekeken mag worden. Scheid je gedrag van de persoon die je bent! Kijk er samen als buitenstaanders naar. Zonder oordeel. Als je elkaar “spaart” door niet alles te zeggen heeft het niet erg veel zin. Dit samen reflecteren is trouwens ook de kracht van het coachen door een professionele coach.

Zij kunnen je wat vertellen over wat volgens het JOHARI venster bekend is bij hen en wat je zelf niet echt weet (of niet wil weten). Vaak weten we het wel onbewust maar ‘kiezen’ we ervoor om het niet te willen weten. Je vraagt als het ware om input van de ander op je eigen blinde vlek. Het geeft je inzicht in zowel je sterke kanten (die je niet wil zien omdat het voor jou gewoon is) als in je zwakkere kanten (die je niet ‘wil’ zien omdat het vaak een beetje pijnlijk is).

	Bekend bij de ander	Onbekend bij de ander
Bekend bij mezelf	Dit gedrag laat je zien (open ruimte)	Dit gedrag verberg je
Onbekend bij mezelf	Dit is je blinde vlek. Vraag feedback!	Experimenteer ontdek jezelf! (onbekend gebied)

Het Johari venster geeft je ook te denken over welk gedrag je verbergt voor de ander. In het kader van zelfreflectie is het ook interessant om uit te zoeken welke overtuigingen (zie ook tip 8) ervoor zorgen dat je dit gedrag niet laat zien. Alsook een uitdaging om jezelf steeds te blijven uitdagen door uit je comfortzone te komen en te ontdekken wat je nog meer kan. Wanneer je zo’n uitdaging aangaat blijkt heel vaak dat je veel meer kan dan je ooit gedacht hebt.

7. Vervang wat je niet wil door wat je wél wil! Gebruik het HEELmodel!

Stel jezelf de situatie in je hoofd eens voor. Bedenk eerst hoe het ging en probeer vervolgens in je hoofd een filmpje af te spelen van hoe je had gewild dat deze situatie ging. Verander hierin niets aan het gedrag van de ander, maar kijk alleen naar je eigen gedrag. Welke mogelijkheden had je om het anders te doen. Oefen dit een aantal keer, zodat je steeds scherper wordt in het herkennen van een bepaalde situatie én dat je steeds beter weet hoe je hier wél op wilt reageren. Je zult verrast zijn van de inzichten die het je oplevert.

Het HEELmodel

Wanneer je weet wat je anders zou willen doen, is het zaak om ermee aan de slag te gaan. Voor het veranderen van gedrag gebruiken wij vaak het HEELmodel. Wat belangrijk hierbij is dat je vaste patronen gaat herkennen waar je eigenlijk niet blij van wordt en erkent dat jij daar debet aan bent. Om daar vervolgens mee aan de slag te gaan. In onze ogen werkt veranderen alleen als je de volgende stappen blijft doorlopen. Zo kom je in de leermodus en blijf je jezelf verder ontwikkelen.
HEEL model voor persoonlijke groei Bron: HEELopleidingen

Stap 1: Herkennen. Wees je er bewust van wanneer een vergelijkbare situatie zich voor doet. Herken dat en speel daarop in.
Stap 2: Erkennen. Erken jouw rol in het geheel en wees je er van bewust dat jij door je gedrag daarin een aandeel hebt.
Stap 3: Exploreren. Onderzoek wat je anders zou kunnen doen. Probeer dat uit en leer daarvan. Ga in ieder geval aan de slag en besef dat je daar invloed op hebt en probeer er ook plezier in te hebben. Veroordeel jezelf niet als het nog niet perfect is. De volgende keer beter.
Stap 4: Loslaten. Laat het oude gedrag los en zet daar het nieuwe voor in de plaats. Weet dat je vlieguren moet maken en dat ingeslepen gedrag vaak de neiging heeft om terug te komen. Maak met jezelf de afspraak dat je gaat voor het nieuwe omdat dat is wat je graag wil.

8. Onderzoek je overtuigingen

Gedrag komt voort uit overtuigingen die je hebt over jezelf en over de wereld. Overtuigingen zijn persoonlijke ‘waarheden’; het hoeven geen feiten te zijn, maar voor jou zijn ze waar. Zo kun je bijvoorbeeld als overtuiging hebben dat je een klungel bent die niks kan, of je bent er juist van overtuigd dat jij de beste bent. Wanneer je ergens van overtuigd bent, denk je dat je het goed hebt of goed doet.

Achter elke overtuigingen zit meestal een heel verhaal en diverse aannames. Het is heel goed om je overtuigingen geregeld tegen het licht te houden: Waarom doe ik het en vind ik wat het oplevert nog steeds belangrijk? Weet dat overtuigingen voor een groot gedeelte ons gedrag bepalen en dat ze meegroeien met onze ontwikkeling. Zo kunnen overtuigingen die je als kind had (bijvoorbeeld vertrouw geen mensen die je niet kent.) op dat moment heel helpend zijn maar je later behoorlijk in de weg zitten. Realiseer je dat en hou ze regelmatig tegen het licht en bepaal of ze al dan niet helpend of belemmerend zijn.

De kunst is altijd om te achterhalen welke overtuiging onder je gedrag zit. Soms ligt dit heel erg voor de hand, soms moet je er wat dieper over nadenken. Schrijf alles op wat in je opkomt; wegstrepen kan altijd nog.

8.1 Helpende en belemmerende overtuigingen.

Er bestaan twee soorten overtuigingen. Belemmerende overtuigingen houden je tegen om écht jezelf te zijn en je kwaliteiten in de wereld te zetten. Helpende overtuigingen wijzen je juist de goede kant op. Echter het valt niet mee om de helpende en belemmerende overtuigingen op een rij te krijgen. Immers we denken in eerste instantie dat al onze overtuigingen helpend zijn. Anders hadden we ze niet. Helaas werkt het zo niet altijd. Check je overtuigingen maar eens en je zult zien dat ze niet allemaal even helpend zijn. Een voorbeeld van een belemmerende overtuiging is bijvoorbeeld ‘Ik ben niet de moeite waard’, een verruimende overtuiging is: ‘Alles is mogelijk’.
Zo daag ik mensen graag uit in coachgesprekken als ze met een overtuiging komen over zichzelf. Klopt dit nog en is het een helpende overtuiging of niet? Alleen die vraag geeft al vaak veel inzicht.

8.2 Kloppen je overtuigingen nog?

Overtuigingen zijn voor jou vaste waarden en zijn zoals ze zijn. Echter jij ontwikkelt jezelf. Overtuigingen doe je vaak al heel vroeg in je leven op en kun je heel lang bij je houden. Het is daarom belangrijk om door zelfreflectie regelmatig te checken of jouw overtuigingen nog wel bij je passen. Zijn ze nog steeds helpend voor je. Of kun je ze beter vervangen door andere overtuigingen.

Vraag anderen om mee te kijken.

Om zicht te krijgen wie je bent is het goed om anderen eens te vragen om je te beschrijven. Want iedereen heeft helaas blinde vlekken. Dat zijn zaken die je zelf vaak onbewust niet ziet of wil zien. Het bijzondere is dat het zowel voor positief gedrag als negatief gedrag geldt. Dus zowel voor zaken die ‘moeiteloos briljant’ gaan als zaken die iedere keer niet lopen zoals je wil.

Dat meekijken kan best confronterend zijn. Dus realiseer je dat je zowel genoeg energie hebt om de vraag te stellen als genoeg energie om het antwoord te horen. Wanneer je dit regelmatig doet zul je bepaalde zaken vaker horen. Als dat wat je hoort je niet aanstaat kun je daarmee bewust aan de slag gaan.

8.3 Passen je overtuigingen nog bij wie je wil zijn?

Als je weet wie je bent of wilt zijn, kun je kijken of je overtuigingen aansluiten bij die identiteit. Als je jezelf als een authentiek persoon ziet, dan past een overtuiging als ‘Ik vind het belangrijk wat anderen van mij vinden’ daar niet zo goed bij. Zie je jezelf als een assertief persoon, dan past een overtuiging als ’ik ben niet de moeite waard’ daar helemaal niet bij.

Kijk voor elke overtuiging die naar voren komt uit je gedrag in hoeverre deze je ontwikkeling in je identiteit ten goede komt, of juist belemmert. Bedenk hierbij in hoeverre een overtuiging nog passend is voor je. Realiseer je ook dat als je ooit besloten hebt dat hard werken loont dat dat op dat moment voor jou nodig is geweest. Misschien is je situatie inmiddels veranderd en is dat hard werken helemaal niet meer nodig, maar kom je het – door je overtuiging en het gedrag dat daaruit voortkomt – wel steeds weer tegen.

Het model van de logische niveaus van Bateson en Dilts

Model van Bateson en Dilts (Geraadpleegd 04112019, Bron: http://robsegers.blogspot.com)

De bovenstaande afbeelding geeft aan dat er een logische relatie is tussen de verschillende niveaus als het gaat om denken en leren. Het uitgangspunt van deze piramide is dat veranderingen op een hoger niveau altijd invloed hebben op het niveau er onder. Dus als je wat wil veranderen aan je gedrag is het goed om eens te kijken naar de overtuigingen die ten grondslag liggen aan dat gedrag. Wil je meer achtergrondinformatie over het model van Bateson kijk dan ook eens naar onze bijdrage over het model en de logische niveaus met een uitgewerkt praktijkvoorbeeld.

9. Vervang ongewenste overtuigingen

Als je gaat reflecteren kom je vast een aantal overtuigingen tegen die je eigenlijk niet wilt hebben. Als je daar iets aan wilt doen, dan is het belangrijk om deze ideeën te vervangen door gedachtes die je wél wilt hebben. Dus bedenk wat je wél wil geloven en maak je dat eigen. Op deze wijze zijn je hersenen namelijk op onbewust niveau al voorbereid op een soortgelijke situatie. Dit betekent dat ze als die situatie zich voordoet – het ongewenste gedrag gemakkelijker zullen vervangen door het door jou gewenste gedrag.

Een voorbeeld:

Je hebt ja gezegd tegen een collega om iets voor hem te doen. Bij nader inzien wil je dit niet. Je baalt ervan dat je geen ‘nee’ kon zeggen, want je hebt het zelf druk genoeg.

Welke overtuigingen gaan achter dit gedrag schuil?

Achter dit gedrag kunnen verschillende overtuigingen schuilgaan. Denk aan:

• ‘Mijn werk is minder belangrijk dan dat van mijn collega’
• ‘Ik ben minder belangrijk dan anderen”
• of ‘Ik kan geen ‘nee’ zeggen’
• ‘Ik moet direct antwoord geven’

Sluiten deze overtuigingen aan bij wie je wil zijn?

Door te kijken naar de mate waarin deze overtuigingen aansluiten bij je identiteit, kun je komen tot andere overtuigingen. Denk aan:

• ‘Ik mag ‘nee’ zeggen’
• ‘Mijn werk is even belangrijk als dat van mijn collega’
• ‘Ik mag tijd vragen om ergens over na te denken’
• ‘Ik ben even belangrijk als anderen’

Let op: zorg ervoor dat er in een gewenste overtuiging geen ontkenning zit. Zeg dus niet ‘Ik hoef niet direct antwoord te geven’, maar ‘Ik mag tijd vragen om ergens over na te denken’.

10. Pas je resultaten en tips voor zelfreflectie toe in de praktijk en blijf reflecteren.

Zelfreflectie is de eerste stap. Vervolgens is het belangrijk om hiervan te leren en daarna het geleerde in de praktijk te brengen. Dat betekent: Oefen hiermee en bedenk daarbij dat het niet meteen goed hoeft te gaan. Wat voor mij helpt bij het aanleren van nieuw gedrag is dat ik ergens op terug mag komen en aan kan geven dat ik misschien te kort door de bocht was in mijn reactie en dat ik er nu anders in sta.

Veranderen is een hele klus. Wees daarom mild tegenover jezelf en verwacht niet dat het meteen goed gaat.Bedenk ook dat iedereen en jij dus ook in een ‘culturele en sociale bubbel’ zit. Zowel jij als je omgeving zien hetzelfde en als jij verandert heeft dat ook effect op jouw omgeving. Immers ook voor hen heeft dat gevolgen en ze zullen het altijd spannend vinden als jij ander gedrag gaat vertonen. Vooral als dat gedrag ten nadele is van hen omdat je nu geleerd hebt om vaker ‘nee’ te zeggen.

Oefening baart kunst

Wanneer je regelmatig de tijd neemt om te reflecteren op – lastige – (werk)situaties, zul je merken dan je sneller tot de kern van het probleem kunt komen. Je ziet sneller de patronen waar jezelf in zit en kunt makkelijker ingrijpen. Ook kun je er voor kiezen om met een goede vriend(in) een situatie te analyseren. Zo leer je van elkaar en krijg je waardevolle feedback.

Check regelmatig of alles nog klopt!

Belangrijk is dat je blijft nadenken over wie je bent in elke fase van het leven. Realiseer je dat je verandert en groeit naarmate je ouder wordt, en dat je iemand bent met meerdere lagen. Daarom is het goed om regelmatig te checken of de persoon die je bent overeenstemt met degene die je wil zijn, je identiteit.

Realiseer je hierbij dat wanneer je voelt dat je identiteit wordt bedreigd of wanneer je door middel van het reflecteren wordt blootgesteld aan pijnlijke informatie over jezelf jouw verdedigingsmechanismen wordt geactiveerd. Om verder te komen is het belangrijk dat we ons bewust zijn welk verdedigingsmechanisme actief is. Dit kan ons dat veel waardevolle informatie opleveren over onze diepste angsten, tekortkomingen en behoeften. In onze training persoonlijk leiderschap en zelfvertrouwen gaan we hiermee aan de slag. Dus wil je hierbij ondersteuning kijk daar dan eens naar.

11.  Wees consequent, eerlijk en trap niet in je eigen valkuilen.

Bij HEEL reflecteren wij regelmatig. Van nature zijn we erg leergierig en vinden dat het altijd beter kan. Dat betekent automatisch dat we als we een training hebben gegeven of na een gesprek altijd reflecteren op hoe het is gegaan. Wat ging goed? Wat kan beter en hoe pak ik het de volgende keer aan? Zo staan we bij HEEL ook aan het einde van het jaar stil en blikken we terug op het afgelopen jaar. Wat is goed gegaan, wat is niet goed verlopen en wat kunnen we daarvan leren?

Met deze bagage kijken we vervolgens vooruit wat we willen bereiken en wat daar voor nodig is. Belangrijk bij zelfreflectie is dat je er de tijd voor neemt en dat je het consequent toe past. Ons helpt het om iedere dag aan het eind van een werkdag te reflecteren in een rustige omgeving en de inzichten op te schrijven. Wanneer je op een vast moment van de dag de tijd neemt om te reflecteren op jezelf en op je bezigheden zul je zien dat je snel kunt groeien als mens.

12. Tot slot. Ga aan de slag met zelfreflectie!

De beschouwingen en tips in dit artikel helpen je om te komen in de leermodus als het gaat om jouw persoonlijke ontwikkeling. Je weet wat je persoonlijke ontwikkelpunten zijn en kunt de voortgang monitoren. Deze tips kun je inzetten om van jezelf een betere versie te maken. Echter dat gaat soms niet zonder slag of stoot en vergt vooral veel aandacht en doorzettingsvermogen. Daarom is het bij dergelijke trajecten ook de kunst om het allemaal niet te zwaar te maken.

Leren is misschien niet altijd even leuk maar het heeft ook leuke kanten en is dé manier om ergens te komen waar je uiteindelijk blij van wordt. Dus als je iets aan je persoonlijke ontwikkeling wil doen, maak dan gebruik van de tips en sla met behulp van de vragen aan het reflecteren. Alleen zo kan je jezelf beter maken. Echter wil je een groeisprongen maken als het gaat om zelfreflectie en je een beproefde methodiek eigen maken waarin je zowel leert reflecteren als je blinde vlekken opsporen en ontwijken? Dan is onze cursus zelfreflectie waar je alle ins en outs leert misschien wel wat voor je.

Indien nodig schakel hulp in!

Echter als je snel echt verder wil omdat je steeds tegen dezelfde patronen aanloopt en daar niet verder mee komt, is het misschien verstandig om een versnelling aan te brengen. Dat kan dan bijvoorbeeld een groeps training persoonlijk leiderschap zijn waar je met anderen leert om o.a. zelfreflectie gericht in te zetten om verder te komen. Daarnaast kan periodieke intervisie met collega’s ook helpend zijn om gericht te reflecteren op je persoonlijke of professionele ontwikkeling.

Ook de deskundigheid van een professional kan je hierbij helpen. Deze kan jou helpen om jezelf de spiegel voor te houden en daarbij gerichte begeleiding te geven hoe je nu verder zou kunnen. Hierdoor maak je eerder grotere stappen in jouw persoonlijke ontwikkeling. Ben je benieuwd wat wij daarin voor jou kunnen betekenen? Neem contact op door ons een mail te sturen of ons te bellen voor een vrijblijvend eerste gratis kennismakingsgesprek. Mijn collega Ad van Heijst en ik helpen je graag.

Petri Elemans

HEEL opleidingen
E. info@heelopleidingen.nl
T. 024 – 366 17 65

Geraadpleegde bronnen:

NB: De belangrijkste bron van deze bijdrage is natuurlijk onze achtergrond en ervaring. Wil je daar mee over weten kijk dan op de pagina over ons. Daar geven we aan hoe we werken, vanuit welke uitgangspunten en hoe we onze kennis en ervaring hebben opgedaan.

Jung, Carl (2010). “Memories, dreams, thoughts” New Collection. 
Genie, Daniel (2017). “Triple Focus”. Zeta PocketDyer.
Wayne (2010). “Your wrong areas” DeBolsillo.
Model van Bateson en Dilts (Geraadpleegd op internet 4 november 2019, Bron: http://robsegers.blogspot.com)
http://www.carrieretijger.nl/functioneren/ontwikkelen/jezelf-ontwikkelen/reflectie