Wij komen bij onze teamtrainingen en coaching vaak ‘gedoe’ tegen. Ofwel privé of op het werk. Gedoe is altijd weerstand en wordt veroorzaakt doordat een van de partijen zich niet gezien en/of gehoord voelt. Dan ontstaan lastige gesprekken en gaat het vaak van kwaad naar erger. Speciaal voor de mensen in de Zorg hebben we een zeer praktische training van een halve dag “Lastige gesprekken voeren gemaakt waarin je leert hoe om te gaan met weerstand in gesprekken met cliënten en mantelzorgers. De kern bij het omgaan met weerstand is dat je inzichtelijk maakt wat er precies speelt. De kernvragen daarbij zijn: Wat zie je in het gedrag van de ander? En wat wil de ander je met dit gedrag eigenlijk zeggen? De uitdaging is altijd om dit laatste te achterhalen. En daarna te luisteren! Alleen wanneer de ander zich gezien en gehoord voelt, kan je er écht over in gesprek. Om vervolgens samen te ontdekken wat de ander nodig heeft om dit gedrag om te zetten in iets positiefs. Dat is waar volgens ons omgaan met weerstand om gaat en waar deze bijdrage over gaat..

Weet wat je ook doet, een beetje gedoe hoort bij het leven en ontstaat altijd. De uitdaging is om het tijdig te zien, het te bespreken en niet te laten woekeren. Dat is in onze ogen positief omgaan met weerstand. Wil je leren hoe je dat kan doen? Kijk dan ook eens naar onze praktische, zeer goed beoordeelde, training ‘Omgaan met weerstand’. In een veilige omgeving, onder deskundige begeleiding, krijg je praktische handvatten en leer en oefen je wat jij zélf kan doen om weerstand positief om te buigen.

Dit verhaal gaat over onze ervaringen en hoe wij omgaan met weerstanden. Veel van de tips passen we zelf met succes toe. Dus als je bij jezelf of als coach, collega, manager of leidinggevende weerstand tegenkomt, is dit artikel interessant voor je.

“Geen spoor zonder dwarsliggers!“

Wanneer je nog meer wilt weten over omgaan met weerstand, kan je gratis onze PDF downloaden met handige tips en een korte toelichting die je weerbaarder maken als je weerstand tegenkomt.

Veel leesplezier

Petri Elemans en Ad van Heijst

NB: Loop je zelf tegen weerstand aan en wil je sparren met ons n.a.v. deze bijdrage ? Neem dan vrijblijvend contact met ons op.

Goed omgaan met weerstand is een noodzakelijke basisvaardigheid!

Wij denken dat omgaan met weerstand in ieder geval een basisvaardigheid moet zijn van iedere coach, leidinggevende en projectleider die mensen begeleiden of coachen. Echter ook als je dat niet bent, kan het geen kwaad om daarmee om te leren gaan. Het is belangrijk dat je weerstand in wat voor een vorm dan ook herkent en kan achterhalen wat er precies achter zit. Om vervolgens te ontdekken hoe je die weerstand om kan te buigen.

In onze leergang coachen van collega’s leren we je op een praktische wijze hoe je mensen verder kan helpen bij hun ontwikkeling, zonder het over te nemen. Dan hebben we het vanzelfsprekend ook over het herkennen van en het omgaan met weerstand. Wil je je vaardigheden op dit gebied verder ontwikkeling en handvatten hoe je mensen op een positieve wijze kan begeleiden? Dan is onze leergang coachen van collega’s echt wat voor je. Degene die je de afgelopen jaren voorgingen zijn er erg enthousiast over!

Omgaan met weerstanden bij veranderingen. Hoe werkt het bij ons?

Weerstand hoort bij elke verandering!

Als coaches en trainers is omgaan met weerstanden ons vak. Immers wanneer je bij ons komt, wil je iets anders en weet je vaak niet waarom dat niet lukt. Wat we dan doen, is samen met jou (of je team) op zoek gaan naar wat je tegenhoudt. Dat is weerstand! Als je dat gevonden hebt, bedenken we een manier hoe je met die weerstand om kan gaan en hoe je je doel kan bereiken. Belangrijk is dat duidelijk wordt dat weerstand iets normaals is, dat opduikt bij elke verandering. Niets meer en niets minder. Wanneer je daaraan toegeeft, gebeurt er niets en sta je stil. Als je vooruit wil moet je leren om daar op een goede wijze mee om te gaan.

Voorbeeld uit de praktijk:

Momenteel zitten ook wij volop in de weerstand. Gelukkig komt dat niet door het schrijven van dit artikel, daar worden we best vrolijk van. Het komt vooral door het feit dat we nu anders klanten moeten werven. Vroeger gingen we op pad, deelden brochures uit en gingen bij mensen ‘op de koffie’. Dat was persoonlijk en best gezellig. We kregen altijd een kop koffie en soms werd ons zelfs soep aangeboden. Zo netwerkende, kregen we onze opdrachten. Echter dat werkt nu anders. Op de oude wijze in contact komen met mensen ‘die er over gaan’ wordt steeds moeilijker en door hen ook minder gewenst gevonden. Dat betekent dat we het roer om moesten gooien en ons best moeten doen om vooral goed zichtbaar te zijn op internet.

NB: Echter wanneer gewenst komen we nog steeds heel graag op de koffie voor een nadere kennismaking!

Iets nieuws roept vaak weerstand op!

We zien nu dat de meeste van onze trainingen en coachsessies inmiddels geboekt worden via internet. Dat is anders dan eerst, haalt ons uit onze comfortzone en roept onzekerheid en tegelijkertijd weerstand op. De weerstand zit vooral in het missen van het één op één contact waarbij we de klant wat beter leren kennen en in kunnen schatten wat zijn behoefte is. Echter dat verandert niet meer en we zullen dat moeten accepteren. Toch vinden we het wel jammer dat veel mensen vooraf nauwelijks meer in gesprek willen over wat ze nu precies zijn en wie we zijn en hoe we werken.

Nu kun je blijven zeuren, maar ‘het is zoals het is’. Dus zullen we toch mee moeten. (Hier hoor je al heel wat weerstand!) De eerste fase van weerstand is vaak de hakken in het zand zetten en de realiteit negeren. Echter dat levert uiteindelijk niets op behalve frustratie. Belangrijk is vooral dat je accepteert dat het zo is, in actie komt en verder gaat. Wij hebben besloten om onze schouders eronder te zetten en ervoor te gaan.

Hoe ga je om met de stress die weerstand oproept?

Het telkens opnieuw beginnen en je realiserende dat het oude vertrouwde weg is, is een stressvolle bezigheid. De stress zit hem met name in het feit dat je onzeker wordt en steeds allerlei stemmetjes van je innerlijke criticus hoort. Stiekem vraag je je in je hoofd wel eens af of je het wel in je hebt en of je wel vrolijk wordt van al dat nieuwe. Dat is een benauwend gevoel, roept emoties op en die uiten zich in weerstand. Wees daar alert op als je coach, leidinggevende, etc. bent en met iets nieuws komt. Weet dat het vooral belangrijk is dat je de ander laat zien, horen en voelen dat je ziet dat er stress is en dat dat er mag zijn. Dan gaat de communicatie al snel een stuk beter.”

“Weerstand geeft wrijving en dat is ook energie.
Het is aan ons om daar positieve energie van te maken.”

Omgaan met weerstand in gesprekken.

Zoals gezegd weerstand tegen iets nieuws is een natuurlijk iets! Veranderingen roepen altijd ‘gedoe’ op. Daarom is het goed omgaan met weerstand in gesprekken een vereiste voor elke leidinggevende, hulpverlener, coach of mentor. Immers je komt altijd wel ergens weerstanden tegen. Dat is altijd een signaal dat je op iets wezenlijks bent gestuit.

Belangrijk is dat je deze weerstanden herkent en erkent door deze serieus te nemen. Het omgaan van weerstand in gesprekken is een vaardigheid die je moet leren. Wat je moet leren is zowel de ander laten merken dat je zijn weerstand serieus neemt als leren om om te gaan met de weerstand die de ander bij jezelf oproept. Wil je daar concreet mee aan de slag dan is onze leergang coachen van collega’s misschien wel wat voor je.

Is het nu omgaan met weerstanden of omgaan met weerstand?

We praten over omgaan met weerstand maar weerstand kan per persoon anders zijn. Ook kan weerstand bij een persoon op verschillende niveaus liggen. Daarom is het goed om er vanuit te gaan en te onderzoeken welke weerstanden er allemaal zijn. Zo hebben weerstanden in een gesprek de neiging om niet altijd gelijk helemaal duidelijk hoorbaar en zichtbaar te zijn.

Bij het omgaan met weerstanden in gesprekken gaat het zowel om een duidelijk ‘Nee ik wil niet” als om het wat subtielere werk. Denk hierbij aan weerstand als iemand in zijn manier van doen vaak non-verbaal aangeeft dat hij niet echt enthousiast is over iets. Dat hoor je dan vaak aan indirecte uitspraken die aangeven dat iemand het toch niet ziet zitten. Of je ziet dat aan allerlei non-verbale signalen. Belangrijk voor het goed omgaan met weerstanden in gesprekken is dat je leert om de verschijningsvormen van weerstand te herkennen en daar gericht mee om leert gaan. Bij de tips gaan we daar verder op in.

Hoe om te gaan met weerstand?

Het begint met het herkennen van signalen en daar goed op inspelen. Dat is de sleutel tot succes bij het omgaan met weerstand. Want realiseer je dat bijna niemand spontaan bij een aangekondigde verandering zal zeggen: “Leuk, gaan we doen”. Veel eerder hoor je allerlei bezwaren die veelal te herleiden zijn tot onze universele angst voor het onbekende. Immers iets nieuws leren komt neer op nieuwe en onbekende dingen doen, en evolutionair gezien is het onbekende levensgevaarlijk. Immers, alles dat je niet kent, kan je dood betekenen.

Alleen coachen van collega’s of toch hiërarchie inzetten?

Bij het omgaan van weerstand gaat het altijd om de weerstand die iemand voelt. Dat voelen is een intern proces en alleen die persoon zélf kan daarom zijn eigen weerstand oplossen. Het enige dat jij kunt doen, is coachen vanuit gelijkheid door écht contact te maken. Dit doe je door gericht al je communicatieve vaardigheden in te zetten. In onze bijdrage coachen op het werk leggen we alle ins en outs daarvan uit en geven handige tips.

Weet wel dat als je als leidinggevende alleen op je hiërarchie gaat zitten of gaat redeneren waarom de ervaren weerstand niet logisch is o.i.d. , het niet gaat lukken. De tijd is voorbij dat medewerkers spontaan iets geloofden als een senior of ‘meerdere’ iets zei.

Wat je wél kunt doen, is contact maken en laten merken dat je de weerstand waarneemt. Om vervolgens de ander laten voelen dat je hem/haar serieus neemt. Dat betekent dat je er bent voor de ander en, wanneer nodig, de ander ondersteunt. Hóe je dit het beste doet, leggen we later uit met onze tips.

Wat je als leidinggevende meestal wél kan doen, is er voor zorgen dat er geen weg terug is naar het oude. Een klein beetje duwen en misschien een beetje trekken door iets in het vooruitzicht te stellen. Echter als de ander diep van binnen het nut er niet van inziet of gewoon bang is, zal dat ook niet echt helpen.

Is er een model voor het omgaan met weerstand?

Er zijn diverse modellen die uitleggen hoe weerstand werkt en wat je kunt doen om die weerstand te verminderen. Bij elk model voor het omgaan met weerstand is het uitgangspunt dat je de ander serieus neemt en contact maakt. En op zoek gaat naar twee componenten. Te weten naar de onderliggende emotie (meestal angst, boosheid of verdriet) en naar de onderliggende behoefte (meestal zekerheid of gewaardeerd worden). Deze twee componenten zijn vaak de sleutel om tot de kern van de weerstand door te dringen. Als dat lukt, kun je vanuit de bron (de behoefte) de weerstand proberen om te vormen.

Ons model voor het omgaan met weerstand.

Wij onderscheiden verschillende ‘lagen’ bij weerstand die met elkaar verbonden zijn. Iedere laag heeft zijn eigen kenmerken en de beste manier om met weerstand om te gaan is dat je aandacht geeft aan elke laag en vervolgens afdaalt naar de kern. Wanneer je dat succesvol doet, zal de ander zich gehoord en gezien voelen en zal de weerstand als zodanig verdwijnen. Maar let op dat betekent niet automatisch dat je het dan eens bent met elkaar maar de storende communicatie die weerstand veroorzaakt zal er niet meer zijn.

Welke lagen zijn er in dit model te onderscheiden:

De kern is altijd gehoord en gezien worden!

De belangrijkste reden voor weerstand is dat degene die weerstand vertoont zich niet gehoord en gezien voelt. De enige manier om weerstand weg te nemen is om daar voor te zorgen. In ons model is dat de kern. Om die kern heen liggen drie lagen die bij weerstand te onderscheiden zijn. Te weten:

Laag met vormen van weerstand

De buitenste laag: De laag van de vormen van weerstand die je tegenkomt. Zoals boosheid, ontkennen, beschuldigen, slachtoffer zijn, ja maar-en, weglopen, contract verbreken, niet willen luisteren, gaan discussiëren, etc.

Laag met emoties

De laag er tussen in: Dit is de laag van de onderliggende emoties. Denk hierbij aan: Angst, verdriet, boosheid, verbazing, verrassing, afschuw, etc.

Laag van behoeften

De laag rond de kern is de laag van de behoeften/wensen. Wat willen de mensen echt en wat hebben ze nodig? Denk hierbij aan: zekerheid, duidelijkheid (orde en structuur), waardering en respect, veiligheid, maar ook aan, uitdaging, afwisseling, verbondenheid, liefde, zelfexpressie en zingeving.

Succesvol omgaan met weerstand is elke laag de aandacht te geven die deze verdient!

De werkwijze om weerstand aan te pakken is dat je met je gesprekspartner die volgens jou weerstand vertoont in gesprek gaat en de verschillende lagen ‘doorloopt’.

Stap 1: Benoem (subtiel) dat je weerstand bemerkt.

Dus niet ik merk dat je boos bent. Maar wel iets in de trant van” ik merk dat je niet zo blij bent” o.i.d. Geef ruimte en ga niet in de aanval.

Stap 2: Geef een gevoelsreflectie (probeer de emotie die je ervaart te benoemen)!

Het in stap 1 getoonde gedrag is een uitingsvorm van de emotie die eronder ligt. De fout die veel mensen maken is dat ze ingaan op de inhoud van wat de ander zegt en niet op de emotie. In de praktijk werkt dat niet. Wanneer je een gevoelsreflectie geeft, zal de ander gemakkelijker aan kunnen geven wat er speelt. Luister daarnaar, vraag door en zorg dat je de ander laat merken dat je weet wat er speelt.

Stap 3: Ga op zoek naar de onderliggende behoefte van de emotie!

Weet dat de emotie getriggerd wordt doordat een bepaalde behoefte niet wordt ingevuld. Ga in je gesprek op zoek naar deze emotie en kijk wat je kan doen om daar voldoende aandacht aan te geven. Wanneer je dat doet kom je bij de kern van ieder mens en dat is gehoord en gezien worden en dan is de weerstand in 99 van de 100 gevallen gewoon weg.

In het vervolg van dit blog geven we wat praktijkvoorbeelden hoe dit model werkt.

Angst voor het onbekende is vaak de onderliggende emotie van weerstand

De uitspraak van Pipi Langkous

“Ik heb het nog nooit gedaan dus ik zal het wel kunnen.”

Is helaas geen gemeengoed. Sterker nog, ga er maar vanuit dat alle veranderingen (nieuwe dingen) weerstand oproepen. En dat in de meeste gevallen die weerstand uitsluitend gebaseerd is op angst voor het onbekende. Die angst beoogt ons te beschermen voor schade en/of pijn. We willen niet gekwetst worden, daarom willen we zoveel mogelijk in onze comfortzone blijven en onze wereld klein en veilig houden. Onder de angst zit vaak een mengelmoes van niet willen, niet kunnen of niet durven. Deze weerstand uit zich in houding (verbaal en non-verbaal) en gedrag ‘tegen’ hetgeen je niet wilt.

De boodschapper van het nieuwe, krijgt dan vaak de volle laag. Of je nu de manager bent, de enthousiaste collega, de mentor of coach dat maakt niet uit en het is in eerste instantie niet persoonlijk. Dus trek het je ook niet persoonlijk aan.

Ga bij weerstand op zoek naar de onvervulde behoeften!

Het verminderen van angst komt daarom plat gezegd neer op het vervullen van een onvervulde behoeften.

Enkele voorbeeldjes van angst en hun (mogelijke) behoefte;

• Angst om te falen = behoefte aan succes
• Angst voor conflict = behoefte aan harmonie
• Angst voor isolement = behoefte aan acceptatie, erbij horen
• Angst iets kwijt te raken = behoefte aan iets waardevols

Als mens zijn we 24/7 bezig met het vervullen van onze behoeften. Kom je dus weerstand tegen, herleid de bron van de angst en richt je op die onvervulde behoefte. Alleen als je gesprekspartner zich in voldoende mate in die behoeften gezien voelt, is er een opening om erover te praten. Dan zal ook de weerstand zich tot werkbare proporties beperken.

Wat ook belangrijk is om te beseffen is dat weerstand ook een positieve functie heeft. Immers weerstand heb je niet voor niets. Het zegt iets over dat je niet wilt, en daarmee ook iets over wat je wél wilt. Als je daar op aansluit kun je verder komen.

Professioneel omgaan met weerstand is meestal het verminderen van angst.

Dus probeer te achterhalen waar die angst zit en maak daar contact mee. Laat de ander merken dat je hem serieus neemt en vraag door! En probeer vooral de ander te helpen om die angst te verminderen. Speel daarbij vooral in op die onvervulde behoefte. Als je die in kunt vullen, valt de angst weg en is er ook geen weerstand meer. Angst is een emotie die vaak niet wordt gevoed door concrete gedachten. Emoties zijn onbewuste signalen van ons lichaam en geest die ons wijzen op onze (onvervulde) behoeften.

Succes met de tips.

Tips en oefeningen hoe om te gaan met weerstand.

Hieronder staan verschillende tips die je ook kunt zien als oefeningen hoe je succesvol om kunt gaan met weerstand. Aan een tip alleen heb je niets, je moet ook oefenen. Zeker als het gaat om weerstand is oefenen in het omgaan met die weerstand een belangrijk iets. Dus maak vlieguren, ga ermee aan de slag, probeer het uit en kijk welk effect het heeft en wat je de volgende keer anders kunt doen. Wil je meer ondersteuning dan is onze praktische eendaagse training omgaan met weerstand misschien wat voor je.

Weet, dat je wanneer je omgaat met weerstand je vaak ook onbedoeld en onbewust door de ander persoonlijk wordt geraakt. Daar moet je mee leren omgaan. Daarom hopen wij dat het bovenstaande model over hoe weerstand werkt en de onderstaande tips je kunnen helpen met oefenen.

Tip 1. Toon oprechte interesse in de ander en maak contact!

Iedereen heeft behoefte om gezien te worden zoals die is. Daarom is het belangrijk dat je zonder oordeel open staat voor die ander. Je maakt contact door een open luisterhouding. Daarbij ben je nieuwsgierig naar de ander en vraagt met vooral krachtige open vragen door. Dus luister goed, geef de ander de tijd om zich te uiten, laat stiltes vallen en hou je eigen OMA (Oordeel, Mening en Advies) thuis. Dat betekent dat de ander meer aan het woord is dan jij! Het levert je veel op. Je weet wat er speelt en kunt daar beter op reageren. Je kunt bovendien van andermans mening leren en de samenwerking tussen jou en je collega verbeteren. Als je meer wil weten over contact maken en hoe het vooral niet moet? Kijk dan eens naar ons blog over miscommunicatie.

Wanneer je je vaardigheden omtrent luisteren wil aanscherpen, kijk dan ook eens bij onze training De kunst van het luisteren waar we je in een dag de basisprincipes leren.

Tip 2. De helpende kernwaarden bij het omgaan met weerstand!

Gesprekken waar weerstand is, gaan vaak de mist in doordat de ene partij de andere partij probeert te overtuigen van zijn eigen visie en zijn gelijk. Ondanks dat alle argumenten valide zijn en het betoog helder van degene die de ander wil helpen om de weerstand te overwinnen, zal het niet gaan lukken. Immers er is er maar één die weerstand en angst kan verminderen en dat is degene mét die angst en weerstand.

Ga in je gesprekken uit van de volgende kernwaarden:

• Het gesprek is gebaseerd op gelijkwaardigheid, openheid en vertrouwen. Dus ga niet boven de ander staan en stap niet in de valkuil van de dramadriehoek. Neem de ander en zijn/haar bezwaren serieus!
• Het zwaartepunt van het gesprek is gebaseerd op de ervaringen en gedachten van degene met die weerstand. Het gaat om zijn verhaal en zijn gedachtewereld. Daarin zit de oplossing.
• Je kunt iemand alleen maar helpen als je mee gaat in die gedachtewereld. Iedereen ziet zaken zoals hij/zij ze wil zien. Ga erin mee, probeer te begrijpen en ga daar respectvol mee om. Dat is de werkelijkheid waar je mee te dealen hebt. Ga uit van de winnaarsdriehoek en zoek naar een win win situatie vanuit gelijkheid!

• Dat betekent ook dat het onbewuste minstens even belangrijk is als het bewuste denken. Emoties zoals angst voor het nieuwe worden niet bewust aangestuurd en zijn derhalve ook lastig bewust te tackelen.
• Degene met de weerstand is alleen zelf in staat om met een voor hem passende oplossing te komen. Hij heeft zélf de hulpmiddelen in huis om dat te doen.
• Jouw rol is niet anders dan er zijn, aan te horen en te helpen om de ander zijn oplossing te vinden. Of hij dat doet is zijn eigen verantwoordelijkheid.
• Jouw rol is dat je beschikbaar bent en uitstraalt dat je je blijft inzetten voor ondersteuning van die ander.

Dus als je merkt dat het gesprek wat stekelig wordt, kijk dan nog eens naar deze uitgangspunten en pas ze toe.

Tip 3. Omgaan met weerstanden is ook omgaan met de onderliggende emoties.

Zoals al eerder aangegeven onder weerstand zit altijd een emotie en onder die emotie een behoefte (onvervuld verlangen). Wil je goed omgaan met weerstanden zal je daar als als leidinggevende of coach oog voor moeten hebben. Immers het komt voor dat je gesprekspartner soms onverwachts sterk emotioneel reageert. Vaak doordat de voor hem belangrijke onderliggende emoties niet gehoord worden door de ander(en). Wanneer dat gebeurt blijft de bron van de weerstand aanwezig. Hierdoor blijft de emotie bestaan en die voedt de weerstand weer.

Dit krijg je als je praat over de taak en de zaak en probeert argumenten van degene met weerstand met tegenargumenten te weerleggen. Voor jou spreken de feiten rondom het onderwerp van gesprek voor zich en zijn de afspraken helder en duidelijk. Maar voor degene die weerstand ervaart, is blijkbaar niet besproken wat er besproken moet worden. De angst is er nog steeds. Dat merk je vaak non-verbaal.

Het is dan zaak om dit te bespreken en gewoon weer opnieuw te beginnen door met gevoelsreflecties (Dit is zeggen vanuit de ik-vorm wat je meent te voelen.) aandacht te geven aan die onderliggende emotie. Dit zijn andere gesprekken dan die we normaal gewend zijn te voeren en dat is zeker in het begin best eng. Belangrijk is dat je de ander aanmoedigt om zijn gevoelens uit te spreken en te vertellen waarom hij of zij bedenkingen heeft.

Weerstand zit meestal in zaken als:

• Onzekerheid over gevolgen
• Selectieve waarneming over de voordelen en nadelen
• Gewoonten die moeten stoppen en die moeilijk te veranderen zijn
• Onvrijwillige deelname
• Het moeilijk vinden om hulp te vragen
• Innerlijke verdeeldheid
• Zich niet gehoord en gezien (gewaardeerd) voelen

Vraag daar naar en vul niet in, maar beschrijf wat je ziet en vraag door. Of stel een vraag als. “Ik merk uit je reactie dat het dit heel belangrijk voor je is. Hoe komt dat?” Je laat dan zien dat je bereid bent om oprecht te luisteren en de ander te begrijpen. Let hierbij niet zozeer op wat de ander zegt maar meer hóe hij het zegt en wat hij met zijn lichaam uitstraalt. Realiseer je dat minder dan 10% van een gesprek gaat over de woorden die gezegd zijn en het grootste gedeelte over de wijze waarop de woorden uitgesproken zijn en de daarbij behorende lichaamstaal. Benoem dat in je gesprek en je zult zien dat je een heel ander gesprek krijgt.

Tip 4. Omgaan met weerstand. Ga jezelf niet verdedigen!

Wil je succesvol omgaan met weerstand dan is het belangrijk dat je weet dat weerstand vaak niet zit in de inhoud maar in de emotie. Door de angst hoort de ander slechts wat hij meent te horen en reageert daarop. Het gaat dus niet om jou als persoon! Dus trek het je niet persoonlijk aan! Leg kort en krachtig uit wat je ‘boodschap’ is en wacht de reactie af. Als de ander zich aangevallen voelt, dat komt vaak voor bij veranderingen omdat er afscheid genomen wordt van het oude, zal de ander geneigd zijn om zichzelf te gaan verdedigen.

Wat je dan ziet, is dat de ander begint te ratelen, op hoge toon te praten, snel te praten, er heel veel details bij haalt en gaat herhalen. Wat hij eigenlijk wil, is dat hij begrepen wordt door jou. Gezien de boodschap is hij bang dat je het niet met hem eens bent, hem onaardig vindt of tegen hem in gaat.

Weerstand ontstaat wanneer iemand zich niet gehoord, gezien of begrepen voelt!

Dit gedrag komt veel voor en roept bij alle betrokkenen vaak extra weerstand op tijdens gesprekken. De valkuil is dat jij je vanuit jouw rol ook niet gezien voelt of zelfs aangevallen en jezelf ook gaat verdedigen. Trap daar niet in! Dan zit je in een situatie met alleen verliezers! Accepteer dat dit bij het proces hoort. Blijf rustig in je gesprekken en blijf op conversatietoon praten. Dit misschien ondanks dat je hart in je keel tekeer gaat.

Laat de ander wel merken dat je hem hoort door dat ook non-verbaal te laten blijken en door zijn verhaal af en toe samen te vatten. Vertel als er ruimte is dan kort en krachtig hoe jij tegenover de situatie staat. Ga hierbij zoveel mogelijk uit van de feiten en reageer d.m.v. gevoelsreflecties wat je tussen de regels meent te horen/zien bij de ander. Dan voelt de ander zich eerder gehoord en gezien en kan het gesprek gaan over waar het over hoort te gaan.

Tip 5. Laat je niet door emoties meeslepen, ze horen erbij!

Bij veranderingen komen emoties naar boven en dan komt het regelmatig voor dat iemand boos en emotioneel reageert en voor de verbale aanval kiest. In de hitte van het gesprek worden er dan vaak onredelijke argumenten die niets met de situatie te maken hebben, gebruikt. Veelal wordt ook de persoonlijke aanval niet geschuwd (“Je doet je werk niet goed als je dat besluit neemt.” Of “Het ligt allemaal aan jou.”). Dat is een gegeven. Nu is het zaak om het niet te laten escaleren. Dus neem afstand, maak het niet persoonlijk en laat je niet meeslepen door je emoties. Blijf te allen tijde respectvol naar de ander. Ook als dat op dat moment niet wederzijds is.

Geef gelegenheid om stoom af te blazen en maak contact!

Wil je succesvol omgaan met weerstand dan is het beste dat je kunt doen, de ander de gelegenheid geven om zich te uiten. Zorg hierbij voor een zo veilige mogelijke omgeving zodat wat gezegd moet worden ook gezegd kan worden. Laat vervolgens merken dat je het hoort. Ook hier gaat het er om dat de ander zich gezien voelt. Benoem ook de emotie die je ziet en praat er over. Dus zeg bijvoorbeeld: “Ik zie dat het je allemaal erg aangrijpt. Kun je aangeven wat het met je doet.” Dergelijke vragen doen veel meer dan terugkaatsen op de inhoud. Daar is nu geen ruimte voor. Ga tegelijkertijd ook op de relatie zitten en geef op een respectvolle manier je grenzen aan. Wat helpend kan zijn, is dat je kijkt naar de feiten en incalculeert dat emoties erbij horen in het proces.

Tip 6. Investeer altijd in een goede werkrelatie met je collega’s.

Mensen zijn sociale wezens en dat betekent dat een werkrelatie gebaseerd is op meer dan alleen functieomschrijvingen en taken. Het gaat er ook om of mensen elkaar zien (zitten). Dat heeft zijn effect op het feit of ze bereid zijn wat voor de ander te doen of naar de ander te luisteren. Maak daarom af en toe een praatje, gebruik (gepaste) humor en toon oprechte belangstelling voor je collega’s.

Wanneer je als praktijkopleider werkzaam bent, is een goede werkrelatie helemaal essentieel. Jij bent tenslotte degene die je collega het vak mag leren. Vertrouwen, een positieve sfeer en een veilig leerklimaat zijn onontbeerlijk om te leren. Mocht je praktijkopleider zijn en praktische handvatten kunnen gebruiken om meer uit je begeleiding te kunnen halen dan is onze leergang coachen van collega’s misschien wel wat voor je.

Door te investeren in een goede werkrelatie met je collega’s gaat de samenwerking soepeler. Er ontstaat dan een gevoel dat je samen voor een gemeenschappelijk doel gaat. Het gevolg hiervan is dat de weerstand tijdens gesprekken zal afnemen omdat er vertrouwen is. Met dit in het achterhoofd is het altijd belangrijk dat je mensen zoveel mogelijk meeneemt bij een veranderproces. Laat ze zien dat ze er toe doen, geef ze de gelegenheid om mee te denken etc. Maak er zoveel mogelijk een teamproces van dan zal de weerstand een stuk minder zijn.

Tip 7. Wat te doen als de ander je niet wil horen?

Soms houden mensen vast aan hun eigen mening in een gesprek. Je merkt dat ze absoluut niet openstaan voor jouw standpunt. Eigenlijk willen ze maar één uitkomst van het gesprek en dat is de manier waarop zij het in hun hoofd hebben. Als je alle bovenstaande tips van het omgaan met weerstand al hebt ingezet, kun je onderzoeken wat voor een andere mogelijkheden er nog zijn. Geef aan wat het gedrag van de ander met je doet. Geef vervolgens aan dat je wil samenwerken en dat je bereid bent om écht in gesprek te gaan. Ga dan vervolgens samen op zoek naar de win win situatie. Laat ook hier de ander blijken dat je hem hoort en ziet. Dus geef aan duidelijk dat je merkt dat het onderwerp heel belangrijk voor je gesprekspartner is.

Vertel wat het met je doet!

Spreek vervolgens ook uit dat je het gevoel hebt dat jouw standpunten niet gehoord worden en over hoe je de ontstane situatie ervaart. Vraag vervolgens of je collega bereid is zich open te stellen voor jouw argumenten. Wees duidelijk in je standpunt. Geef de grenzen aan door te zeggen waarin je wel of niet kunt meegaan en vraag je collega hoe jullie er nu samen kunnen uitkomen? Dan zijn er twee mogelijkheden. Ofwel kom je er samen uit, ofwel lukt het niet. Als het een coachrelatie op gelijkwaardig niveau is, ben je ‘klaar’. Immers je kunt die ander niet verder helpen en het is aan hem. Het is niet gelukt om die ander intern te motiveren en de weerstand weg te nemen.

Geef je grenzen aan!

Echter als de ander functioneel onder je valt, kun je als het onderwerp voldoende belangrijk is ook je grenzen aangeven. Benoem de ander wat de eventuele consequenties zijn van zijn opstelling. Soms zie je dat mensen dan alsnog hun verzet opgeven omdat hun angst groter is voor wat er dan gebeurt dan voor waar ze eerst bang voor waren. Echter als tip zet dit als laatste in want dit geeft veel gedoe en voor je het weet, gaat de weerstand ondergronds en zeggen mensen ja maar doen ze nee en dan ben je nog veel verder van huis.

Tip 8. Neem wanneer nodig tijdens een gesprek een time-out!

Bij weerstand gaat het vaak om gedragsverandering. Realiseer je dat dat tijd kost. Dat betekent dat het vaak niet lukt om de ander in één gesprek te overtuigen. Sommige zaken hebben tijd nodig om te bezinken. Als je voor de ander te snel gaat, komt het regelmatig voor dat de ander zich overdonderd voelt. Dan laaien de emoties op of zie je aan de lichaamstaal dat de ander afhaakt. Benoem dit en stel voor om even te pauzeren of een vervolggesprek te plannen.

Rond in ieder geval dit gesprek af en ga niet door. Het wordt er niet beter van. Verlaat ook in ieder geval samen de ruimte waarin je met elkaar in gesprek bent. Weet dat na een time-out vaak de gemoederen bedaard zijn. Beide partijen hebben de gelegenheid gehad om het een en ander te laten bezinken, de emoties te laten afglijden en zijn in staat geweest om nog nieuwe dingen te bedenken. De kans is groot dat bij het vervolg iedereen weer openstaat voor elkaars input.

Tip 9. Houd rekening met iemands communicatiestijl.

Communiceren met gelijkgestemden gaat bijna als vanzelf. Wil je succesvol omgaan met weerstand hou daar rekening mee en maak verbinding. Dat doe je door zo mogelijk je stijl van communiceren aan te passen aan de ander. Dus als de ander voornamelijk op de inhoud zit, doe je dat ook. En als de ander heel veel zorg aan de relatie besteedt, doe dat ook. Als je gesprekspartner stellig of juist doordacht is, doe je dat ook. Dit noemen we ook spiegelen. Hoe meer de ander zichzelf in je terug ziet, hoe eerder de ander bereid is om wat van je aan te nemen.

Dus wees bereid om rekening te houden met iemands communicatiestijl door je eigen communicatiestijl tijdelijk aan te passen aan die van je gesprekspartner. Je laat dan zien dat je de ander serieus neemt en begrijpt. Hierdoor loopt een gesprek veel meer ontspannen en voorkom je weerstand en vergroot je je invloed.

Tip 10. Communiceer op gevoelsniveau. Maak zo contact met de weerstand!

Weerstand is een gevoel/emotie en gaat bijna niet over de inhoud. Het is daarom bij het omgaan van weerstand vaak niet effectief om weerstand met argumenten en ratio te benaderen. Dit omdat het in zekere zin om een ‘andere’ taal gaat. Wanneer mensen met elkaar willen communiceren en elkaars taal niet spreken gaan ze steeds harder praten en worden steeds ongelukkiger omdat de ander hoe erg ze ook hun best doen, niet lijkt te luisteren. Dat is er vaak aan de hand.

Van ratio naar gevoel naar onderliggende behoefte. Daar zit de oplossing!

Om dit te doorbreken is er communicatie op gevoels-/relatieniveau nodig. Realiseer je dat de ander met de weerstand vaak zelf ook niet precies weet wat er precies aan de hand is. Het kost altijd wat tijd om daarbij te komen en de onderliggende behoefte goed te verwoorden. Geef iemand die tijd en stimuleer dit zelfonderzoek en vraag of je kunt en mag ondersteunen in dit proces.

Weet ook dat dit vragen zijn die we in onze organisaties niet snel aan elkaar stellen en dat er voelde veiligheid en vertrouwen moet zijn om deze vragen te stellen. Heb het daar vooraf met elkaar over. Anders denkt degene met weerstand dat hij plotseling in een therapiesessie terecht is gekomen en dat roept nog meer weerstand op.

Ondersteunende vragen hierbij zijn:

• Welke gedachten komen naar boven?
• Wanneer precies en bij welk punt kwamen die gedachten op. Wat zette het geheel in werking?
• Welke emoties voel je en wat doet dat met je?
• Wat voel je, waar in je lijf?

Probeer verder zoveel mogelijk te luisteren, vat samen en vraag door. Kijk ook vanuit de hoek van de ander en zoek naar positieve aspecten van die weerstand. Probeer ook te achterhalen welke behoefte er achter zit.

Wanneer je dit doet zal je merken dat er opeens een ander gesprek ontstaat. Er is weer verbinding en dat is het punt dat het weer over de inhoud kan gaan. Probeer vervolgens op zoek te gaan naar de gemeenschappelijke doelen. Geef aan hoe jij het ziet en stimuleer de ander om aan te geven hoe het wel kan werken voor hem of haar.

Tip 11. Gebruik weerstand om er beter van te worden!

Profiteer van de weerstand. Weerstand tegen iets zegt niet alleen wat iemand niet wil maar er zit ook een behoefte achter wat ze wel willen. Heel vaak zit achter de weerstand ook een idee hoe dingen beter kunnen. Je krijgt vaak te maken met het uiten van weerstand tegen verandering als iemand vindt dat de verandering niet de goede is. Praat erover om er achter te komen welke ideeën de ander heeft hoe het beter kan en leer van die inzichten.

Tip 12. Aandachtspunten hoe om te gaan met weerstand!

Bij het omgaan met weerstand gaat het er om om  de vinger op de zere plek leggen. Je moet erachter zien te komen wat de betrokkene als ‘oneerlijk’ of bezwaarlijk in de situatie ervaart. Gebruik de hieronder genoemde punten. Pas ze ook in deze volgorde toe. Dan heb je de grootste kans dat je uiteindelijk een goed gesprek krijgt over waar het écht over moet gaan.

Succesvol omgaan met weerstand is:

1. Benoem wat je ziet!

Maak contact en geef aan dat je weerstand voelt. Afhankelijk van de relatie is het misschien beter om te zeggen dat je ziet dat de ander niet erg enthousiast is, of er niet blij mee is of iets dergelijks. Het woord weerstand kan in sommige situaties weer extra weerstand oproepen. Maar maak expliciet duidelijk dat je merkt dat er iets is en nodig de ander uit dit te verwoorden. Dat geeft de ander de gelegenheid te reageren en aan te geven wat zijn bezwaren zijn.

2. Erken de ander.

Laat merken dat je door hebt dat de ander weerstand voelt. Dat maakt dat die persoon zich gezien voelt. Door dit te doen is vaak al een deel van de weerstand weg.

3. Onderzoek waar de weerstand zit!

Ga in gesprek. Geef aan wat je ziet en vraag wat de ander wil. Vraag nu rechtstreeks naar de bezwaren zodat je daarop in kunt gaan. Feitelijk breng je in kaart welke behoeften bij de ander in het gedrang komen en achterhaal je wat de weerstand veroorzaakt.

4. Beweeg mee en kantel (judo)

Verplaats je in de ander, kijk vanuit zijn punt, maak ook contact met zijn behoefte en vergroot vervolgens de bezwaren uit. Je zal merken dat er een tegenbeweging ontstaat bij de ander en dan komt er beweging in het geheel.

5. Creëer draagvlak!

Neem de ander mee in je gedachten en probeer ervoor te zorgen dat de ander bondgenoot wordt van je plannen. Dat vermindert de weerstand enorm.

6. Ga niet inhoudelijk in op bezwaren!

Laat wel horen dat je de bezwaren hoort maar ga er inhoudelijk niet nu op in. De bezwaren die in deze fase naar voren komen, zijn vaak niet de punten waar het om gaat. Maar ze zijn gecreëerd om de weerstand te onderbouwen. Wanneer je er toch op in gaat, kost dat energie en kom je in de negativiteit terecht. Vaak komt na elk opgelost bezwaar weer een nieuw probleem tevoorschijn.

Bij het succesvol omgaan met weerstand is het belangrijk dat je uitgaat van positiviteit en samen op zoek gaat naar mogelijkheden hoe het wél kan. De rode draad is dat je op zoek gaat naar de onderliggende emotie en behoeften en dat je daar contact mee maakt. Ga dus niet inhoudelijk in op de bezwaren! Maak de afspraak dat je ze parkeert om er later nog op terug te komen. Gebruik deze tactiek vooral in situaties waarin het niet om een heel belangrijk punt gaat.

Tip 13: Ga bij omgaan met weerstand je eigen weerstand te lijf!

Het omgaan met weerstand van anderen leidt ook vaak tot weerstand bij degene die daar mee om moet gaan. Wat kun je nu zelf doen met je eigen weerstand? Hieronder twee methodieken die je kunnen helpen om zelf uit te weerstand te komen. Mocht je je eigen weerstand nader willen onderzoeken, lees dan ons blog over zelfreflectie.

Maak het groter, blaas het op!

Bedenk wat er allemaal mis kan gaan en bedenk een heel scala aan bezwaren. Bedenk maar eens 40 andere bezwaren of wat er allemaal mis kan gaan als je de nieuwe situatie aangaat. Wanneer je daarop terug kijkt, zul je zien dat het vanzelf lachwekkend wordt. Bij bezwaar nummer 6 komt er al een grijns en bij bezwaar nummer 11 begin je al te grinniken. Probeer maar eens, het lucht heel erg op.

Achterhaal ineffectieve gedachten en vervang ze door andere gedachten.

Je zult merken dat je hoe je omgaat met weerstand vaak gebaseerd is op oude overtuigingen, meningen, gedachten en veronderstellingen. Realiseer je dat dit alleen patronen zijn die jij zelf in de loop van de tijd in je hoofd hebt geplant. Dat betekent ook dat je ze zelf kunt vervangen. Dus achterhaal de gedachten waar je last van hebt, doe daar afstand van en vervang ze door gedachten waar je verder mee kunt. Je spoort deze gedachten/overtuigingen op als je merkt dat ze niet helpend meer zijn voor jou. Je hebt er last van. Als het je lukt om de oude niet helpende gedachten te vervangen door effectieve gedachten, zal je weerstand opeens verdwijnen.

Conclusie: Hoe kun je omgaan met weerstand in een gesprek

Dit blog geeft inzicht hoe je om kunt gaan met weerstand in een gesprek of in zijn algemeen. Zoals al eerder aangegeven het omgaan met weerstand in een gesprek is een belangrijke vaardigheid als je regelmatig mensen mee moet krijgen. Lees en gebruik daarom de tips en probeer hoe raar het ook moge klinken weerstand op de een of andere wijze als iets positiefs te zien. Immers er komt een signaal waar je wat mee kunt. Ga daarmee aan de slag. De tips zijn in feite ook oefeningen voor het omgaan met weerstand. Dus probeer ze uit, kijk hoe het loopt en probeer jezelf te verbeteren.

Omgaan met weerstand en coaching?

Heb je hulp nodig bij het omgaan met weerstand? Kijk wat wij voor je kunnen betekenen. We weten dat professioneel omgaan met weerstand niet iets dat je zomaar ineens doet en dat het soms ook handig is om daar ondersteuning in de vorm van coaching bij te hebben. samen met een coach kun je gericht werken aan hoe je weerstand kunt herkennen en ombuigen. Dus als je daarmee aan de slag wil mail of bel ons voor een vrijblijvende afspraak om eens te kijken wat we voor je kunnen doen.

Petri Elemans en Ad van Heijst

Geraadpleegde bronnen:

Kotter, J. (1995). Leading change: why transformation efforts fail. Harvard Business Review.
Jullie Starr (2013) Praktijkgids voor coaches, de handleiding voor het proces, de principes en de vaardigheden van personal coaching Boom uitgevers Amsterdam
Passe-partout, Vensters op leren , Kaders Wibe Veenbaas, e.a Phoenix Opleidingen, Utrecht

NB: De belangrijkste bron van deze bijdrage is natuurlijk onze eigen achtergrond en ervaring. Wil je daar mee over weten kijk dan op de pagina over ons. Daar geven we aan hoe we werken, vanuit welke uitgangspunten en hoe we onze kennis en ervaring hebben opgedaan.