Als zorgprofessional werk je vanuit liefde voor je cliënten samen met je team aan het welbevinden van je cliënten. Opeens ontstaat er een crisis door het Coronavirus waardoor je werk en de samenwerking met je collega’s op zijn kop komt te staan. Je bent terecht gekomen in een rollercoaster. Alle tijd en aandacht gaat naar je cliënten en de absurde situatie waarin je terecht bent gekomen. Hierdoor is er nauwelijks tijd om met elkaar in gesprek te gaan en elkaar een luisterend oor te bieden. Kortom geen tijd voor zorg voor elkaar en geen tijd om met elkaar stoom af te blazen.

Uit een onderzoek van V & VN in april 2020 blijkt dat meer dan 70% van de medewerkers in de zorg gevoelens heeft ervaren en soms nog ervaart van onzekerheid, stress, vermoeidheid en slapeloosheid. Dit komt doordat met name de psychische belasting veel hoger was dan normaal. Er was nauwelijks of geen tijd en gelegenheid om ervaringen en indrukken met elkaar te delen. Hierdoor is de zorg voor elkaar als teamleden onder druk komen te staan. Dit zorgt voor stress en afnemend werkplezier. En dat is anno 2023 nog steeds het geval.

Corona heeft het werkplezier in de zorg fundamenteel veranderd!

Uit onze contacten met mensen uit de zorg maken we op dat het Coronavirus en de nasleep het werk inmiddels fundamenteel heeft veranderd. Het was hoe je het wendt of keert een traumatische periode die veel impact heeft gehad. Je vraagt je regelmatig af of het allemaal echt gebeurt is.

Het was kortom een hele ingewikkelde situatie die een grote druk heeft gelegd op jou als zorgprofessional en op de onderlinge afhankelijkheid en samenwerking in je team. Wanneer de zorg voor elkaar niet goed geregeld is ontstaat er angst, verdriet, onrust en onzekerheid. Je voelt je zowel afhankelijk als machteloos en hebt behoefte om dat met elkaar te delen. Dit is bij veel teams door de grote werkdruk nog steeds niet gebeurd. Dat is in onze ogen ook een van de redenen dat er nog steeds zoveel mensen uitvallen.

Door Corona werd de onderlinge afhankelijkheid groter.

Uit het eerder genoemde onderzoek van V & VN blijkt ook dat de Coronacrisis zorgde voor een hechtere band met de overige teamleden en de cliënten. De reden is dat het werk van jou en je teamleden nog belangrijker werd. Je werd zelfs een held genoemd. Echter die hechtere band heeft ook een schaduwzijde. De onderlinge afhankelijkheid en communicatie en daarmee de zorg voor elkaar zijn nog belangrijker geworden.

Er was geen tijd om elkaar een luisterend oor te bieden.

Door de hectiek was er nauwelijks ruimte om met elkaar in gesprek te gaan en elkaar een luisterend oor te bieden. Het gevolg hiervan is dat er vragen ontstaan als doen we het allemaal wel goed. Ook het feit dat er door het virus veel meer mensen sterven als anders ging je niet in de koude kleren zitten. Hierdoor nam ook de werkdruk en daarmee de stress toe en het werkplezier af. Door alle onzekerheid en veranderende regels was het lastig om goed met elkaar af te stemmen. Hierdoor liep niet alles vlotjes en automatisch zullen daardoor ook onderlinge irritaties ontstaan zijn. Hierover moet je met elkaar in gesprek. Als dat nog niet gebeurd is, bestaat de kans dat ze een eigen leven gaan leiden en dat leidt weer tot gedoe.

Welke vragen leven er?

Uit een inventarisatie van ons bij zorgteams blijkt dat er bij de meeste medewerkers de volgende vragen spelen:

• Hoe hou ik de moed er nog in?
• Hoe lang hou ik dit nog vol?
• Wat wordt er nu precies van me verwacht?
• Hoe ga ik om met de gevoelens van machteloosheid, ongeloof, verdriet, angst en onzekerheid?
• Maar ook hoe kan ik zorgen voor mijn collega’s door ook hen troost en vertrouwen te bieden?
• En hoe kan ik samen met mijn collega’s opnieuw de rust vinden?
• Of hoe kan ik goed voor mezelf blijven zorgen?
• En bovenal hoe gaan we als team samen verder?

Zorg voor elkaar. Maak pas op de plaats!

Wij horen steeds vaker dat er een behoefte is om als team even pas op de plaats te maken en elkaar een luisterend oor te bieden. Om vervolgens samen als team te kijken wat er allemaal gaande is en stoom af te blazen. Dit is goed voor de onderlinge samenwerking én het onderlinge vertrouwen. Even op adem komen, terugkijken, de balans op maken door naar elkaar te luisteren, gebeurtenissen met elkaar te delen, emoties te uiten alvorens samen weer constructie verder te gaan.

Wat kunnen we als HEEL opleidingen daarin bieden?

Feitelijk ging het bij de ‘Coronacrisis’ om een niet voorbereide zeer ingrijpende verandering die het werk op zijn kop zette. Dit roept zowel onzekerheid, als heel veel vragen op. Door het plotselinge van deze crisis kon er nauwelijks tijd gestoken worden in een fatsoenlijke begeleiding. De praktijk wijst uit dat teams meestal best flexibel zijn en dit best even vol kunnen houden. Echter na verloop van tijd gaat het vaak flink schuren omdat iedereen in de overlevingsstand is geschoten. Daarom is het belangrijk dat het team nu alsnog de ruimte en de gelegenheid krijgt om een adempauze in te lassen om met elkaar in gesprek te gaan, stoom af te blazen en om goede vervolgafspraken te maken.

Veilige omgeving om te delen.

Wij denken dat het vooral nu belangrijk is dat er ruimte is om in alle rust in een veilige omgeving echt met elkaar in gesprek te gaan. Naar elkaar te luisteren en om de ervaringen van afgelopen tijd met elkaar te delen. Denk hierbij zowel aan de positieve ervaringen waar je als team trots op bent maar ook de onderliggende emoties als ongeloof, angst, onrust en onzekerheid. Om vervolgens met elkaar heel praktisch in kaart te brengen wat er nodig is om de samenwerking te optimaliseren en daar concrete afspraken over te maken. Dus wil je met je team onder deskundige begeleiding stoom af blazen met elkaar een nieuw normaal vinden dan kunnen we je helpen.

We gaan uit van positiviteit en zorgen voor elkaar

Als HEELopleidingen ondersteunen we al jaren teams in de zorg als het gaat om hun communicatie en onderlinge samenwerking. Hierbij gaan we uit van positiviteit en zorgen voor elkaar en de cliënten. Hierbij kijken we wat er al goed gaat en bestendigen dit om vervolgens ook te kijken wat anders zou kunnen. Door een veilige omgeving te creëren, nodigen we de teamleden uit om met elkaar in gesprek te gaan.

Wat levert de teambijeenkomst zorg voor elkaar je op?

In deze bijeenkomst is er laagdrempelig de gelegenheid om ervaringen met elkaar te delen. Door het delen én de herkenning krijgen de teamleden weer nieuwe energie en kunnen ze samen verder. De teamleden delen hun ervaringen, bieden elkaar een luisterend oor en komen zo tot rust. Kortom ze bespreken wat er besproken moet worden, blazen stoom af en maken vervolgens afspraken over hoe verder.

Hoe pakken we het aan?

We gaan géén kringgesprek van 3 1/2 uur leiden waar een iemand aan het woord is en de rest luistert. Dat werkt niet! Wat we wél gaan doen is door middel van korte gevarieerde opdrachten de teamleden uitnodigen om in steeds wisselende kleine groepjes met elkaar zaken te delen. Wij creëren hiervoor een uitnodigende en veilige rustige omgeving en zorgen er voor dat alles dat besproken moet worden ook besproken kan worden. Het beeld dat wij hebben, is een bijeenkomst van een of twee dagdelen. In onderling overleg kunnen we daar een nadere invulling aan geven.

Toelichting afbeelding

Bovenstaande afbeelding is geschilderd door Johanna Martens. Zij heeft een portret gemaakt van haar dochter Anne Claessens – Roelofs die werkzaam is in de zorg. Met toestemming van de kunstenares en haar dochter hebben we de afbeelding mogen gebruiken. Het beeld geeft een prachtige weergave van de praktijk van vandaag de dag.