Wat is intervisie?

In de jaren ‘90 volgde ik een opleiding voor coaching & counseling. Een belangrijk element in deze opleiding was intervisie. Intervisie was destijds voor mij een onbekend fenomeen. Ik vroeg me af: “Wat is intervisie en hoe kan intervisie me ondersteunen bij mijn leerproces?” Het antwoord daarop heb ik vooral gekregen door het tijdens de opleiding veelvuldig te doen.

En wat heb ik veel geleerd. Niet alleen door zelf regelmatig een vraag in te brengen. Maar ook door met mijn intervisiegroep te sparren over de vragen van mijn collega’s. Het mooie is dat je daarvan ook heel veel leert. Regelmatig denk ik terug hoe waardevol deze bijeenkomsten voor mij zijn geweest. Sterker nog, ik durf te stellen dat in deze intervisiebijeenkomsten mijn professionaliteit een enorme groeiversnelling heeft gekregen. Daarom vind ik het ook zo waardevol om met heelopleidingen intervsiegroepen op te zetten en/of te begeleiden.

Dus als je je afvraagt wat intervisie is, hoe het werkt, wat de meerwaarde is en wat de meest gebruikte intervisiemethodes zijn? Lees dan dit blog waar ik antwoord geef op al die vragen. En wil je een gratis weggever met een praktijkcasus ontvangen klik dan op deze link.

Veel leesplezier en inspiratie.

Petri Elemans

NB: Voor de leesbaarheid gebruik ik steeds de mannelijke vorm als het gaat om de procesbegeleider, inbrenger etc. Echter intervisie is voor iedereen een mooie krachtige methodiek om van elkaar te leren.

Wat is intervisie nu precies?

De vraag: Wat is intervisie is snel te beantwoorden. Intervisie is een soort ‘zelfhulpmethode’ voor een vaste groep vakgenoten met vergelijkbare achtergrond. Met elkaar bespreekt deze groep op gezette tijden, een door een van de deelnemers ingebracht (werk)probleem. Het doel is om van elkaars deskundigheid en kennis te leren. Dit alles gebeurt volgens een, vooraf gekozen vaste methodiek in een veilige omgeving. Er is bij de deelnemers géén sprake van een onderlinge hiërarchie. De vooraf bepaalde vastgestelde structuur is leidend. Het geeft houvast en helpt de groep om tot inzichten en oplossingen te komen. De eerder genoemde veilige omgeving is belangrijk omdat bij het inbrengen van de werkproblemen ruimte moet zijn om ook gemaakte fouten te bespreken en daarvan te leren.

Wat is het nut van intervisie?

Intervisie levert je een andere kijk op op je eigen werk. Je leert door elkaars vragen en inzichten op reële werksituaties. Immers de door de casusinbrenger ingebrachte werkvraag is meestal vergelijkbaar met zaken waar je zelf mee zit. Hierdoor neemt je professionaliteit toe en ben je in staat om meer gefundeerde keuzes te maken. Bij de evaluatie achteraf blijkt vaak dat de gevonden oplossing van de inbrenger meer is dan de som der delen. Het gericht met elkaar bespreken van deze werk gerelateerde zaken vergroot je je deskundigheid en professionaliteit.

De praktijk wijst uit dat als je langere tijd met elkaar intervisie doet er automatisch een reflectieve manier van werken ontstaat. In zekere zin ontwikkelt de groep zijn eigen werkmethode hoe de groep omgaat met wat er ingebracht wordt. Hierdoor ontstaan vaak verrassende inzichten die helpend zijn om daadwerkelijk tot blijvende gedragsverandering te komen. Daarnaast voel je je door de vragen, opmerkingen en adviezen van je collega’s niet zo alleen en dat geeft weer energie.

Quote uit een intervisiegroep die wij begeleiden:

“Toen ik hier naartoe kwam, was mijn hoofd vol en mijn energiepeil laag. Nu aan het einde merk ik dat mijn hoofd leeg is, ik vol energie zit en weer veel zin heb om weer aan de slag te gaan.”

Wat is nu de kracht van intervisie?

De kracht van intervisie is dat de deelnemers gericht bezig zijn met hun professionaliteit/persoonlijke ontwikkeling met vakgenoten. De kracht van intervisie bestaat er ook uit dat intervisie een beproefde methode is die het proces stuurt. De deelnemers worden door de structuur ‘gedwongen’ om als vakgenoten gedisciplineerd naar het ingebrachte werkprobleem te kijken. Dit werkprobleem wordt volledig uitgevraagd en besproken. Hierbij krijgen alle deelnemers de ruimte om een bijdrage te leveren. Hierdoor leren ze van elkaars kennis, vaardigheden en ervaringen. De sessies gaan om reële zaken die spelen. Vaak kan het probleem na de sessie gelijk opgelost worden.

De beproefde systematiek zorgt ervoor dat elke deelnemer de gelegenheid krijgt om zijn bijdrage te leveren. In alle rust, zonder dat hij onderbroken wordt. Doordat dit centraal gebeurt, hoort iedereen wat er gezegd wordt. Hierdoor brengen de deelnemers elkaar ook op gedachten. Met name het feit dat iedereen ieders bijdrage hoort in de verschillende fases geeft inspiratie. Het zijn werkgerelateerde problemen die je met vakgenoten/collega’s bespreekt. De bijdragen van je vakgenoten zijn daarom herkenbaar en leerzaam. Tevens geeft het bespreken de deelnemer het gevoel dat ze er niet alleen voor staan. Dit geeft energie. Tenminste dat horen we ook vaak aan het einde bij de evaluatie van de intervisiegroepen die we begeleiden.

Klik hieronder om onze praktijkcasus aan te vragen met concrete tips en ervaar de kracht van intervisie

De intervisie methodes

Als het gaat om de intervisie methodes is er één basis intervisie methode. Alle intervisie werkvormen zijn op de een of andere wijze afgeleid van dat basismodel. Echter welke intervisie methode je ook kiest deze werkt alleen als er aan onderstaande belangrijke randvoorwaarden wordt voldaan.

Het gaat om deze randvoorwaarden:

  • De deelnemers zijn vakgenoten en doen vergelijkbaar werk.
  • Er is geen sprake van een hiërarchische relatie. Of geen van de deelnemers heeft als taak om een andere deelnemer te beoordelen. Iedereen moet zich vrij voelen om ook zijn blunders te bespreken zonder dat ze het gevoel hebben dat ze er later op afgerekend worden.
  • De intervisiegroep voelt veilig aan. Zowel op de wijze waarop er met elkaar om wordt gegaan als de afspraken die gemaakt zijn om niet met anderen te delen wat er besproken wordt.
  • Alle deelnemers hebben voldoende communicatievaardigheden op het gebied van luisteren, doorvragen en samenvatten en zijn in staat zonder oordeel naar elkaar te luisteren.
  • Er is een open sfeer. Dat wil zeggen dat de deelnemers respectvol met elkaar omgaan en elkaar uitnodigen om zich uit te spreken.
  • Er is voldoende tijd en gelegenheid om periodiek (minimaal 5 keer per jaar) met elkaar in gesprek te gaan. Intervisie is een manier om professionaliteit van medewerkers te verhogen. Daarom faciliteren veel organisaties intervisiegroepen door daar werktijd, ruimte en eventueel begeleiding voor in te zetten.

Maar ook:

  • Je aansluiten bij een intervisiegroep is niet vrijblijvend. Intervisie werkt het beste als het een vaste groep is die elkaar regelmatig ziet. Dat betekent dat de leden met elkaar afspreken dat ze als het enigszins kan allemaal elke keer aanwezig zijn.
  • Tijdens de intervisie heeft iedereen alle aandacht voor degene die aan het woord is. Dat betekent dat er geen afleiding is in de vorm van telefoons e.d..
  • De groepsgrootte is tussen de 5 en 8 personen. Dit is een soort vuistregel bij minder dan 5 is er te weinig inbreng en bij meer dan 8 duurt het te lang om iedereen zijn zegje te laten doen. Vaak is hetgeen iemand wil zeggen dan al een keer gezegd.
  • De gekozen methodiek is leidend en de intervisiebegeleider bewaakt streng het proces. De kracht van elke intervisie methode zit vooral in het scheiden van informatie vergaren en oplossingen bedenken. Hoewel het logisch lijkt bij het informatie vergaren gelijk naar de oplossing te gaan, is dat funest voor het proces. Daarom is een goede intervisiebegeleider die het proces bewaakt en de groep bij de les houdt zeer belangrijk voor het slagen van de bijeenkomst. 

 
De meest gebruikte intervisie methodes


Weet dat alle intervisie methode zijn afgeleid van het zogenaamde basis model. In ons blog ‘De beste intervisie methode’ gaan we nader in op de drie meest gebruikte intervisie methodes. Te weten het basis model, de incident methode en de roddelmethode. Een intervisie methode moet passen bij de intervisiegroep. Daarom is het belangrijk dat je voordat je een intervisie methode kiest, goed kijkt naar de samenstelling van de groep en naar het doel dat je beoogt. Het is in deze verstandig om je als groep eerst de basisvaardigheden van intervisie eigen te maken. Daarna kun je gerust met allerlei complexere vormen gaat experimenteren.

Maar pas op! Veel pas opgestarte intervisiegroepen gaan de mist in met allerlei complexe werkvormen. Dit komt doordat ze dan de basis nog niet voldoende beheersen. Door de complexheid van de werkvorm gaat de essentie verloren en levert de bijeenkomst onvoldoende op. Dat gaat weer ten koste van de motivatie. Dat is vaak de reden dat intervisiegroepen stoppen. Ons advies als HEELopleidingen is om eerst met de basis te beginnen. Om vervolgens als je deze onder de knie hebt dan eens een keer een andere intervisie methode uit te proberen. Belangrijk is dat de gekozen intervisie methode past bij de intervisiegroep.

intervisie-vergrootglas-man-in-gras
Zoek de passende intervisie methode

Wat zijn de valkuilen van intervisie?

De verschillende intervisie methodes hebben allemaal plussen en minnen. Echter ze hebben gemeen met elkaar dat het alleen werkt als je het door de methode bedachte ‘spoorboekje’ gedisciplineerd volgt. Wanneer je dat niet doet’  haal je de kracht uit de intervisie methode en wordt het een vervolgens een ‘gewoon gesprek’ tussen collega’s. De valkuilen die in dat verband het meeste voorkomen, zijn de volgende:

Het niet volledig doorlopen van alle fases van de gekozen intervisie methode

Welke methode je ook kiest er zit altijd een logische opbouw in. Daarom is het belangrijk dat je alle fases van die intervisie methode stapsgewijs doorloopt. Elke fase heeft een apart doel en borduurt voort op de voorgaande fase. Daarom is het zeer belangrijk dat de intervisiebegeleider daar zeer alert op is.

De gekozen intervisie methode niet volgen

De keuze van de gekozen intervisie methode is niet vrijblijvend. Elke methodiek heeft zijn eigen dynamiek en werkt alleen als deze geheel stapsgewijs gevolgd wordt.

Er is geen ‘contract’ besproken.

Dit klinkt een beetje bureaucratisch maar in principe ga je met elkaar een overeenkomst aan. Dat betekent dat je wederzijdse verwachtingen uitspreekt over de intervisie en daarover afspraken maakt. Door dit te doen kom je als groep vanzelf op een lijn en stemt zo de wederzijdse verwachtingen op elkaar af. Dan gaat bijvoorbeeld over al of niet ‘verplicht’ aanwezig zijn, wie, wanneer welke rol vervult, al dan niet bereikbaar zijn, maar ook over wat er wel en niet in het verslag komt. En hoe voorzichtig je met elkaar om gaat. Kortom wat wel en niet te doen. Wij hebben een standaard contract voor startende intervisiegroepen Mocht je interesse hierin hebben neem dan contact met ons op en wij sturen het je toe.

Er zijn geen duidelijke afspraken over wie, wanneer, welke rol vervult.

Bij elke intervisiebijeenkomst zijn er altijd drie belangrijke rollen. Te weten;

  • de intervisiebegeleider,
  • de inbrenger
  • de notulist.

Wie welke rol vervult, ligt bij het begin van elke intervisie bijeenkomst vast. Voor het goed verloop van de bijeenkomst is het belangrijk dat degene die een bepaalde rol heeft, deze invult zoals het bedoeld is. Het mag niet zo zijn dat de rol van intervisiebegeleider tijdens de bijeenkomst door iemand anders zomaar wordt overgenomen. Of dat niemand de afgesproken afspraken vastlegt. Onze ervaring is dat zogenaamde zelfsturende intervisiegroepen waar geen duidelijke afspraken zijn over wie welke rol vervult nauwelijks iets opleveren.

De deelnemers voelen zich niet veilig en maken dat niet bespreekbaar.

Het reflecteren op situaties die beter zouden kunnen, is een beproefde methode om wat te leren. Echter het bespreken van dergelijke situaties is niet altijd helemaal zonder consequenties. Zeker als je die bespreekt met iemand die jou moet beoordelen. Daarom is het zo belangrijk dat de intervisiegroep bestaat uit vakgenoten die op een vergelijkbaar niveau werken zonder dat er sprake is van een hiërarchische relatie. De veiligheid kan ook in het geding zijn als de deelnemers niet respectvol met elkaar omgaan.

Daarom is het belangrijk dat iedereen zich veilig voelt om zijn werkproblemen in te brengen. Wanneer die veiligheid niet wordt ervaren, wordt er niet uit de bijeenkomsten gehaald wat mogelijk is. Dit komt doordat niet iedereen het achterste van zijn tong durft te laten zien. Daarom is het belangrijk dat regelmatig gecheckt wordt of het allemaal nog veilig aanvoelt. Als dat niet het geval is, bespreekt de groep wat eraan gedaan moet worden om dat wél voor elkaar te krijgen.


Wanneer en voor wie is intervisie interessant?

Intervisie is interessant voor al degenen die op hun werk ergens tegenaan lopen en de behoefte voelen om te sparren met gelijkgestemden. Dit kunnen collega’s zijn binnen de organisatie waar je werkt en een vergelijkbare rol vervullen. Of vakgenoten met eenzelfde rol maar vanuit een andere organisatie.

Hoe start je een intervisiegroep?

Wanneer je weet wat je wilt en wat je doel is, kun je een groep opstarten. Vaak ontstaat de behoeft aan intervisie wanneer je met een of meerder gelijkgestemden een goed inhoudelijk gesprek gehad hebt over je werk. Als je meer wil moet je intervisieleden gaan zoeken. Dit zijn mensen die vergelijkbaar werk doen. Doorgaans bestaat een intervisie groep uit 6-8 personen.

Als de groepsleden bekend zijn, spreek je een eerste moment af om samen te komen. Hiervoor kies je een plek waar je ongestoord met elkaar kunt overleggen. Het doel van de eerste bijeenkomst is om verwachtingen uit te spreken en het doel van de bijeenkomsten helder te krijgen. Je maakt afspraken met elkaar over de frequentie dat je elkaar ziet (meestal eens in de 4 of 5 weken) en de veiligheid. Vervolgens kies je een methode waar je mee gaat starten. En maakt afspraken over hoe je de rollen gaat verdelen. Wil je ondersteuning bij het opstarten van je intervisiegroep? Kijk dan hier wat wij kunnen betekenen.

intervisie-viertal-zitten-aan-tafel

De intervisie werkvorm en rollen

Intervisie is een krachtig instrument omdat je gebruik maakt van een beproefde methode. Echter elke intervisie werkvorm werkt alleen als je de structuur van deze intervisie werkvorm steeds stapsgewijs volgt. Om dat te bewaken is er een aantal rollen die ingevuld moeten worden. Iedereen geeft vanuit zijn rol een bijdrage aan het geheel. Het is belangrijk dat deze rollen goed en consequent worden ingevuld.

De intervisiebegeleider

De rol van de intervisiebegeleider is het bewaken van het proces en de structuur van de gekozen werkvorm. Dit is een belangrijke en vaak ook lastige taak. Het is noodzakelijk om over de nodige communicatievaardigheden te beschikken en te voorkomen dat er impasses ontstaan. De intervisiebegeleider leidt zowel het leerproces van het individu als dat van de groep als geheel in goede banen. Tevens ziet de intervisiebegeleider erop toe dat er op een goed manier vragen worden gesteld en feedback wordt gegeven.

Een goede intervisiebegeleider kan actief luisteren, vragen stellen en samenvatten. Hij weet hoofd- en bijzaken te onderscheiden. Heeft geen oordeel en kan spelen tussen leiden en volgen. Hij is verhelderend en vraagt om te specificeren wanneer iets niet duidelijk is.

Op welke manier de groep communiceert is meer een punt van aandacht dan de inhoud. De intervisiebegeleider gaat zelf niet in op de inhoud en geeft derhalve ook geen advies. Als intervisiebegeleider focus je juist op het ondersteunen van de casusinbrenger. Je brengt veiligheid binnen de groep en zorgt voor een prettige sfeer. Tevens zorg je voor een gelijke verdeling van aandacht voor deelnemers.

De neutrale rol van de intervisiebegeleider is de basis voor het stimuleren van deelnemers. Mede hierdoor durven de deelnemers zich kwetsbaar op te stellen en ervaringen uit te wisselen. De intervisiebegeleider stelt zich gelijkwaardig op, staat naast de groep en faciliteert en stuurt het proces.

De intervisiebegeleider is verantwoordelijk voor de randvoorwaarden van de bijeenkomst. Denk hierbij aan tijdbewaking, het maken van afspraken en het structureren van bijeenkomsten. Hij let erop dat het ingebrachte probleem een antwoord krijgt binnen de tijd.

De inbrenger

De inbrenger brengt een concrete situatie of gebeurtenis in waar hij de feedback van de groep op wil hebben. Belangrijk hierbij is dat hij zelf daar een bepalende rol in speelt. Vervolgens geeft de inbrenger aan hoe het eigen handelen eruit zag. Welke afwegingen daar achter zaten. En wat het resultaat was. Vervolgens definieert de inbrenger zijn hulpvraag die hij aan de intervisiegroep voor wil leggen. De inbrenger beperkt daarbij de informatie tot wat rechtstreeks van belang is in verband met zijn gestelde vraag? Vervolgens beantwoordt de inbrenger de vragen van de intervisiegroep. Herdefinieert eventueel zijn vraag. Luistert naar de adviezen en bedankt de deelnemers. Vervolgens vertelt hij wat de intervisie hem heeft opgeleverd en wat hij concreet gaat doen n.a.v. deze intervisiesessie.

De deelnemers

De deelnemers richten hun aandacht op het verhaal van de inbrenger/vraagsteller en volgen de instructies van de intervisiebegeleider. Hierbij nemen zij de door de inbrenger aangegeven vraag en doelstelling steeds als uitgangspunt door concretiserende vragen te stellen. Belangrijk hierbij is ook dat zij in evenwichtige mate aandacht besteden aan feiten, belevingen en normen. Daarnaast tonen zij voldoende inlevingsvermogen zodat de inbrenger zich begrepen voelt. Ook doen zij pogingen om de inbrenger te helpen om zijn eigen antwoorden te vinden.

De notulist

De notulist legt vast wat er vooraf is afgesproken. In ieder geval de deelnemers, de rolverdeling en de gemaakte afspraken voor o.a. de volgende keer. De ervaring leert dat het vaak ook helpend is om in steekwoorden de bij de inventarisatie ingebrachte thema’s vast te leggen. Alsook de evaluatie met het geleerde van zowel de inbrenger als de deelnemers. De groep bepaalt zelf veelal bij de eerste bijeenkomst wat ze wel en niet vastleggen.

Samenvatting en conclusies “Wat is intervisie” ?

In dit blog heb ik aangegeven wat intervisie is. Ik heb de uitgangspunten van intervisie beschreven. Tevens heb ik benadrukt dat de kracht van intervisie erin zit dat je de gekozen methode stapsgewijs volgt. 

Rol van de intervisiebegeleider

Ook heb ik het belang van een goede intervisiebegeleider aangegeven. De rol van de intervisiebegeleider is om ervoor te zorgen dat alle deelnemers actief meedoen. Daarnaast bewaakt hij het proces en zorgt ervoor dat in elke fase aan bod komt wat er aan bod moet komen. Tevens bewaakt hij de sfeer en de veiligheid in de groep. Zeker in het begin als alles nog nieuw is, is het essentieel dat iedereen zich geroepen voelt om zijn bijdrage te leveren. Ook is het belangrijk dat in elke fase alleen die zaken aan de orde komen waar de fase voor bedoeld is. 

In elke rol kun je leren van intervisie!

In verschillende rollen heb ik intervisie mogen ervaren. Als deelnemer, casusinbrenger, intervisiebegeleider en als trainer die startende intervisie groepen begeleidt. Persoonlijk vind ik intervisie een mooie krachtige methodiek om te leren en te reflecteren op je eigen gedrag. Blinde vlekken die we allemaal hebben, komen in een veilige omgeving aan het licht. Daarnaast heb ik me altijd heel erg gesteund gevoeld door mijn intervisiegenoten. Dit kwam zowel doordat de feedback met respect werd gegeven als dat ik voelde dat er veel herkenning was met de door mij ingebracht casus. Als deelnemer vond ik het mooi om mee te mogen denken met het dilemma van iemand anders. Om te ervaren dat ik met mijn manier van kijken wat in te brengen heb. En te bemerken bij mezelf dat niemand perfect is.

Wat is intervisie voor mij?

Al met al vind ik intervisie een hele waardevolle methodiek die zeker de moeite waard is als je je deskundigheid op je vakgebied wilt vergroten. Daarom een echte aanrader als je beter wilt worden in je vak of wilt groeien in je persoonlijke ontwikkeling.

Heb je interesse om een intervisiegroep op te zetten en wil je weten wat wij kunnen doen kijk dan ook eens naar onze training intervisie. We leren je als groep de basiskneepjes van intervisie en zoeken een methodiek die bij jullie intervisiegroep past. Vervolgens begeleiden we de intervisiegroep zover dat deze vervolgens zelfstandig met intervisie aan de slag kan. Onze begeleiding is altijd maatwerk dus als je vragen hebt neem contact met ons op.

Bronnen: 

Deze bijdrage is gebaseerd op mijn eigen ervaringen bij intervisie. Aangevuld met wat daarover bij mijn diverse opleidingen voorbij is gekomen.

Reviews

Helder verhaal

18 januari 2021

Helder verhaal waar alle info instaat wat je in beginsel over intervisie wil weten.

Fijn dat ik jullie gevonden heb, ik zie nog veel meer nuttige informatie.

Bedankt voor het delen.

Groetjes,

Sophie

S.S.

Mooi artikel

5 januari 2021

Geeft de essentie van intervisie mooi weer.

P.G.

Laat een review achter

Je mag alleen een sterren-beoordeling achterlaten, maar we vinden het fijn als je jouw beoordeling nader toelicht.

error: Geen toestemming...